Autor: Jakub Chlebiej | Strona 2 | Kancelaria LBKP Legal

Odtajnienie dokumentów w sprawie zamachu na Kennedy’ego – nowe światło na historyczne wydarzenia i wpływ technologii na badania historyczne

Posted on 20 marca 202520 marca 2025 by Jakub Chlebiej

W dniu 19.03.2025 – ponad 60 lat po tragicznym zamachu na prezydenta Johna F. Kennedy’ego, administracja prezydenta Donalda Trumpa dokonała odtajnienia i upublicznienia tysięcy stron dokumentów związanych z tym wydarzeniem. Ta decyzja, będąca realizacją obietnicy złożonej przez Trumpa jeszcze w styczniu, ma na celu zwiększenie transparentności i zaspokojenie długotrwałego zainteresowania publicznego tą sprawą, która od dziesięcioleci fascynuje i intryguje nie tylko Amerykanów, ale i ludzi na całym świecie.

Skala odtajnienia i jego znaczenie

Na stronach U.S. National Archives and Records Administration opublikowano imponującą liczbę ponad 80 tysięcy stron z 1123 różnych dokumentów. To ogromna ilość materiału, który obejmuje szeroki zakres informacji związanych z zamachem na Kennedy’ego. Wśród odtajnionych dokumentów znajdują się notatki, wywiady, protokoły z zeznań oraz inne materiały, z których część była wcześniej częściowo odtajniona, a inne są całkowicie nowe dla opinii publicznej.

Skala tego odtajnienia jest bezprecedensowa i stanowi ważny krok w kierunku pełnego zrozumienia okoliczności zamachu. Dokumenty te mogą potencjalnie rzucić nowe światło na wiele aspektów sprawy, które do tej pory pozostawały niejasne lub były przedmiotem spekulacji.

Kontekst prawny i historyczny

Publikacja dokumentów jest zgodna z aktem: President John F. Kennedy Assassination Records Collection Act z 1992 r. Akt ten wymagał ujawnienia wszystkich zapisów związanych z zamachem do 26 października 2017 roku, chyba że prezydent USA zdecyduje inaczej ze względów bezpieczeństwa narodowego. Zarówno Trump, jak i wcześniej Joe Biden, korzystali z tego prawa, opóźniając pełne ujawnienie dokumentów.

Wspomniany akt prawny był odpowiedzią na rosnące zainteresowanie publiczne i liczne teorie spiskowe, które narosły wokół zamachu na Kennedy’ego. Jej celem było zapewnienie większej transparentności i umożliwienie badaczom oraz opinii publicznej dostępu do jak największej ilości informacji związanych z tym tragicznym wydarzeniem.

Oczekiwania i sceptycyzm ekspertów

Mimo że odtajnienie dokumentów wzbudziło duże zainteresowanie, wielu ekspertów pozostaje sceptycznych co do możliwości rewolucyjnych odkryć. Liczni eksperci twierdzą, że nowe dokumenty mogą uzupełnić obraz wydarzeń, ale prawdopodobnie nie zmienią fundamentalnie naszego rozumienia zamachu.

Ten sceptycyzm wynika z faktu, że wiele kluczowych informacji dotyczących zamachu zostało już wcześniej ujawnionych, a główne linie śledztwa zostały dokładnie zbadane przez liczne komisje i niezależnych badaczy. Niemniej jednak, nawet drobne szczegóły zawarte w nowo odtajnionych dokumentach mogą pomóc w lepszym zrozumieniu kontekstu i okoliczności tego historycznego wydarzenia.

Teorie spiskowe i kontrowersje

Sprawa zamachu na Kennedy’ego od lat jest przedmiotem licznych teorii spiskowych. Wiele osób, w tym niektórzy członkowie rodziny Kennedy’ego, kwestionuje oficjalną wersję wydarzeń. Robert F. Kennedy Jr., bratanek zamordowanego prezydenta, wyraził kontrowersyjne poglądy sugerujące zaangażowanie CIA w śmierć jego wujka. Takie stanowisko, choć niepotwierdzone oficjalnie, pokazuje, jak głęboko zakorzenione są wątpliwości dotyczące oficjalnej wersji wydarzeń.

Teorie spiskowe obejmują szeroki zakres alternatywnych wyjaśnień, od sugestii o zaangażowaniu mafii, przez teorie o udziale kubańskich agentów, aż po spekulacje o wewnętrznym spisku w amerykańskim rządzie. Odtajnienie nowych dokumentów może potencjalnie potwierdzić lub obalić niektóre z tych teorii, ale równie prawdopodobne jest, że dostarczy nowego materiału do dalszych spekulacji.

Znaczenie dla historii i prawa

Odtajnienie dokumentów ma ogromne znaczenie nie tylko historyczne, ale i prawne. Pokazuje, jak ważna jest równowaga między bezpieczeństwem narodowym a prawem obywateli do informacji. Proces ten podkreśla również rolę prawa w kształtowaniu narracji historycznej i zapewnianiu transparentności działań rządowych.

Z perspektywy prawnej, odtajnienie tych dokumentów stanowi ważny precedens w kwestii dostępu do informacji publicznej. Pokazuje, że nawet w sprawach najwyższej wagi państwowej, istnieje możliwość i potrzeba ujawniania informacji społeczeństwu, choć proces ten może trwać wiele lat.

Odtajnienie tak dużej ilości dokumentów ma ponadto ogromne znaczenie dla badaczy historii. Historycy i analitycy będą mieli teraz dostęp do nowych źródeł, które mogą pomóc w weryfikacji istniejących teorii lub sformułowaniu nowych hipotez dotyczących zamachu na Kennedy’ego.

Na czym polega odtajnianie informacji niejawnych w UE? 

A jak wygląda kwestia odtajniania informacji w UE? Kontekst prawny ochrony informacji niejawnych w Unii Europejskiej jest złożony i obejmuje szereg regulacji zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. Kluczowym aktem prawnym w tym zakresie jest decyzja Rady 2013/488/UE, która określa zasady i minimalne normy bezpieczeństwa ochrony informacji niejawnych UE. Informacje te dzielą się na cztery kategorie: TRÈS SECRET UE/EU TOP SECRET, SECRET UE/EU SECRET, CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL oraz RESTREINT UE/EU RESTRICTED, każda z określonym poziomem ochrony i restrykcjami dostępu. Decyzja ta stanowi fundament ochrony informacji niejawnych w UE, w tym procedur odtajniania dokumentów, które są regulowane przez różne instytucje unijne, takie jak Rada UE, która ma swoje własne procedury dotyczące odtajniania archiwów historycznych. 

W zakresie dostępu do dokumentów instytucji UE, art. 15 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zasada otwartości) nakłada obowiązek zapewnienia przejrzystości prac instytucji UE i umożliwienia dostępu do ich dokumentów. Szczegółowe przepisy regulujące ten dostęp zawiera Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001, które odnosi się do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Jednakże istnieje wyraźne napięcie między zasadą przejrzystości a koniecznością ochrony informacji niejawnych. W ramach tej równowagi, instytucje UE muszą ściśle przestrzegać zasad bezpieczeństwa, jednocześnie zapewniając obywatelom dostęp do dokumentów, o ile nie zagraża to bezpieczeństwu lub interesom UE. Przepisy te podlegają nadzorowi takich instytucji jak Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich czy Europejski Inspektor Ochrony Danych, które kontrolują zgodność z regulacjami w zakresie ochrony informacji niejawnych. 

Chociaż każde państwo członkowskie UE ma swoje własne przepisy dotyczące ochrony informacji niejawnych, muszą one być zgodne z ogólnymi zasadami wyznaczonymi przez UE, szczególnie w kontekście wymiany informacji między państwami członkowskimi a instytucjami unijnymi. Jednocześnie kwestia odtajniania dokumentów, szczególnie w kontekście decyzji politycznych czy wyroków sądowych bywa źródłem kontrowersji.

W ostatnim czasie coraz częściej pojawia się krytyka instytucji UE za nadmierne utajnianie informacji, co może ograniczać transparentność i dostęp obywateli do informacji publicznych. Przykładem mogą być własnie aktualne rozważania dotyczące odtajnienia dokumentów dotyczących zabójstwa Johna F. Kennedy’ego.

Działanie to w skali całego świata wywołało liczne dyskusje na temat roli odtajniania dokumentów w kontekście historycznym i politycznym, co znajduje swoje odniesienie także do praktyk Unii Europejskiej w zakresie ochrony dokumentów niejawnych. 

Technologie AI w badaniach historycznych

Nowoczesne technologie, a zwłaszcza sztuczna inteligencja (AI) odgrywają kluczową rolę w analizie i odkrywaniu nowych informacji zawartych w dokumentach. Dzięki zaawansowanym algorytmom przetwarzania języka naturalnego (NLP), badacze mogą szybko przeszukiwać ogromne zbiory dokumentów w poszukiwaniu kluczowych informacji. AI pomaga w analizie tekstu, identyfikowaniu wzorców i zależności, które mogłyby umknąć ludzkim badaczom.

Analiza sieci powiązań jest kolejnym zastosowaniem technologii AI, które może dostarczyć nowych informacji. Narzędzia do analizy sieci społecznych pozwalają na mapowanie relacji między osobami, miejscami i wydarzeniami wymienionymi w dokumentach. To może pomóc w odkrywaniu wcześniej nieznanych powiązań lub w potwierdzaniu istniejących teorii dotyczących zaangażowanych w zamach osób.

Ponadto, zaawansowane techniki wizualizacji danych umożliwiają przedstawienie złożonych informacji w bardziej przystępnej formie, ułatwiając analizę powiązań, chronologii wydarzeń i kontekstu historycznego. Te innowacyjne metody mogą pomóc badaczom lepiej zrozumieć, jak różne elementy związane z zamachem na Kennedy’ego tworzą całościowy obraz tego kluczowego wydarzenia w historii USA.

W kontekście tych nowych dokumentów, technologie, w tym AI, stanowią nieocenione wsparcie dla badaczy. Dzięki narzędziom do analizy tekstu i sieci powiązań, możliwe jest szybkie dotarcie do kluczowych informacji, które byłyby trudne do wyłuskania w tradycyjny sposób. Sztuczna inteligencja pozwala na analizowanie ogromnych zbiorów danych, co znacząco przyspiesza proces odkrywania nowych faktów i wyciągania wniosków.

Rola nowych technologii w analizie dokumentów

W kontekście analizy tak dużej ilości danych nowoczesne technologie odgrywają kluczową rolę. Sztuczna inteligencja i zaawansowane algorytmy analizy tekstu mogą znacząco przyspieszyć proces przeglądania i kategoryzowania informacji zawartych w odtajnionych dokumentach.

Technologie AI w służbie historii pomagają szybciej przeszukiwać tysięce stron w poszukiwaniu kluczowych słów, fraz lub wzorców. Analiza sieci powiązań może pomóc w mapowaniu relacji między różnymi osobami i wydarzeniami. Narzędzia te mogą także umożliwić zaawansowaną wizualizację danych, co ułatwia zrozumienie złożonych powiązań w dokumentach.

Podsumowanie

Odtajnienie dokumentów związanych z zamachem na prezydenta Johna F. Kennedy’ego stanowi ważny moment w historii Stanów Zjednoczonych i światowych badań historycznych. Choć pełna analiza odtajnionych dokumentów zajmie badaczom wiele czasu, samo ich ujawnienie jest ważnym krokiem w kierunku pełniejszego zrozumienia jednego z najbardziej tragicznych i kontrowersyjnych wydarzeń w historii USA.

Niezależnie od tego, czy przyniosą one przełomowe odkrycia, czy nie, z pewnością przyczynią się do dalszej dyskusji na temat roli transparentności w demokratycznym społeczeństwie i znaczenia dostępu do informacji w kształtowaniu naszego rozumienia historii. Jednocześnie, wykorzystanie nowoczesnych technologii w analizie tych dokumentów pokazuje, jak współczesne narzędzia mogą pomóc w badaniu i interpretacji wydarzeń z przeszłości.

Zmiana czasu a prawo pracy – wpływ na czas pracy i wynagrodzenie

Posted on 19 marca 2025 by Jakub Chlebiej

Zmiana czasu, zarówno z zimowego na letni, jak i z letniego na zimowy, ma istotne znaczenie w kontekście prawa pracy. W Polsce zmiana czasu jest regulowana na mocy ustawy o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej oraz odpowiednich rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów. Praktyczne konsekwencje tych zmian dotykają pracowników, szczególnie tych pracujących w porze nocnej.

Podstawy prawne zmiany czasu

Zmiana czasu w Polsce odbywa się na podstawie:

Ustawy z dnia 10 grudnia 2003 r. o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2004 nr 16 poz. 144),
Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022–2026 (Dz.U. 2022 poz. 539).

W praktyce oznacza to, że dwa razy do roku zegary są przestawiane:

Zmiana czasu z zimowego na letni – wskazówki zegara przesuwane są o godzinę do przodu (z 2:00 na 3:00), przez co tego konkretnego dnia śpimy krócej o jedną godzinę.
Zmiana czasu z letniego na zimowy – wskazówki cofane są o godzinę (z 3:00 na 2:00), co skutkuje dłuższym o godzine snem 😉

Zmiana czasu a czas pracy

Zmiana czasu wpływa bezpośrednio na czas pracy osób pracujących w porze nocnej.

Zmiana czasu z zimowego na letni – krótsza zmiana nocna

Podczas przejścia na czas letni pracownicy wykonujący pracę w porze nocnej teoretycznie pracują godzinę krócej. Przykładowo, jeśli pracownik ma zmianę od 22:00 do 6:00, to faktycznie przepracuje tylko 7 godzin, ponieważ o godzinie 2:00 zegar przeskoczy od razu na 3:00.

Czy pracownik dostanie wynagrodzenie za tę brakującą godzinę?

Tak! Kodeks pracy przewiduje, że wynagrodzenie za tę godzinę musi być wypłacone w pełnej wysokości, mimo że pracownik faktycznie jej nie przepracował. Wynika to z zasady, że nie może on ponosić strat finansowych z powodu regulacji niezależnych od siebie.

Art. 151⁷ Kodeksu pracy definiuje porę nocną jako okres między godzinami 21:00 a 7:00 i wskazuje, że czas pracy w nocy nie może przekraczać 8 godzin dziennie w przypadku wykonywania szczególnie ciężkich lub niebezpiecznych prac. W kontekście zmiany czasu z zimowego na letni, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie również za nieprzepracowaną godzinę wynikającą ze skrócenia zmiany nocnej, ale nie przysługuje mu wówczas dodatek za pracę w nocy (za tę jedną nieprzepracowaną godzinę).

Czyli w przypadku gotowości do pracy i przeszkód niezależnych od pracownika, należy mu się pełne wynagrodzenie, mimo tego, że faktycznie pracował w tym dniu 7 a nie 8 godzin.

Zasada ta ma na celu ochronę praw pracowników oraz zapewnienie sprawiedliwego rozliczenia ich czasu pracy i wynagrodzenia zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi.

Zmiana czasu z letniego na zimowy – dodatkowa godzina pracy

Przy zmianie czasu na zimowy, czas pracy wspomnianego wyżej pracownika w tym konkretnym dniu wydłuży się o jedną godzinę. tj. do 9 godzin zamiast standardowych 8. W takiej sytuacji dodatkowa godzina:

Jest traktowana jako praca w godzinach nadliczbowych,
Podlega rozliczeniu zgodnie z przepisami Kodeksu pracy – pracownikowi co do zasady przysługuje wynagrodzenie wraz z dodatkiem za nadgodziny,
Może być jednak rekompensowana czasem wolnym w wymiarze 1:1 (na wniosek pracownika) lub 1:1,5 (z inicjatywy pracodawcy).

Ponadto, jeśli dodatkowa godzina przypada na porę nocną, to pracownikowi przysługuje dodatek nocny w wysokości 20% minimalnej stawki godzinowej.

Obowiązki pracodawcy przy zmianie czasu

Zmiana czasu oznacza dla pracodawców konieczność przestrzegania kilku kluczowych zasad:

Dostosowanie harmonogramów pracy – pracodawca powinien uwzględnić zmianę czasu w grafikach pracy, aby uniknąć nadgodzin lub braków kadrowych oraz zapewnić minimalny odpoczynek wynikający z przepisów KP.
Rozliczenie nadgodzin – dodatkowa godzina pracy w przypadku zmiany czasu na zimowy musi być odpowiednio wynagrodzona lub skompensowana czasem wolnym.
Informowanie pracowników – pracownicy powinni być świadomi zasad dotyczących wynagrodzenia oraz rozliczania godzin pracy podczas zmiany czasu.

Zmiana czasu a prawo pracy – praktyczne przykłady

Przykład 1 – pracownik zmianowy (zmiana czasu letniego na zimowy)

Pracownik ochrony pracuje na nocnej zmianie od 22:00 do 6:00. Godziny te odpowiadają porze nocnej określonej przez jego pracodawcę w przepisach wewnątrzzakładowych. W nocy następuje zmiana czasu z letniego na zimowy – zegar cofa się z 3:00 na 2:00. Efekt? Pracownik pracuje 9 godzin zamiast 8. Pracodawca musi wypłacić wynagrodzenie i dodatek za tę nadgodzinę lub udzielić czasu wolnego.

Przykład 2 – pracownik wynagradzany stawką miesięczną (zmiana czasu zimowego na letni)

Pracownik ochrony wynagradzany stawką miesięczną nie powinien odczuć zmiany czasu z zimowego na letni w wynagrodzeniu – otrzyma całą należną mu kwotę.

Przykład 3 – pracownik wynagradzany stawką godzinową (zmiana czasu zimowego na letni)

Podobnie pracownik ochrony wynagradzany stawką godzinową – , otrzyma on wynagrodzenie za taką liczbę godzin, jaka przypadała mu do przepracowania w danym miesiącu, nawet jeżeli w danym dniu pracował o jedną godzinę krócej z uwagi na zmianę czasu na letni.

Jacy pracownicy wymagają szczególnej uwagi?

Art. 178 § 2 Kodeksu pracy – Pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 8 roku życia. Nie ma możliwości zatrudniania takiego pracownika bez jego zgody w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139 system przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Art. 1517 § 3 Kodeksu pracy – osoby wykonujące w nocy prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym – w tym przypadku czas pracy takiej osoby nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Ograniczenie to nie obowiązuje pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy ani sytuacji wymagających przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia, zabezpieczenia mienia, ochrony środowiska lub usunięcia awarii.
Art. 203 § 1 Kodeksu pracy – pracownik młodociany – osób tych nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Zakaz ten jest bezwzględny i nie uchyla go zgoda pracownika.
Art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z jego treścią czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Z kolei zgodnie z art. 16 ustawy, osoba niepełnosprawna może być zatrudniona w porze nocnej w przypadku, gdy jest zatrudniona przy pilnowaniu oraz gdy na jej wniosek lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne, lub ewentualnie w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Podsumowanie

Zmiana czasu ma istotne konsekwencje w kontekście prawa pracy, a jej wpływ różni się w zależności od tego, czy mowa o przejściu na czas letni czy zimowy. Kluczowe wnioski:

Pracownik pracujący w nocnej zmianie podczas zmiany czasu z zimowego na letni otrzymuje wynagrodzenie za nieprzepracowaną godzinę, ale nie otrzyma za nią dodatku za pracę w porze nocnej.
Pracownik, którego zmiana wypada podczas zmiany czasu z letniego na zimowy, przepracuje godzinę więcej, co stanowi dla niego pracę w godzinach nadliczbowych.
Pracodawca ma obowiązek odpowiednio rozliczyć czas pracy oraz poinformować pracowników o zasadach rozliczeń.
Warto śledzić zmiany legislacyjne, gdyż coraz częściej pojawiają się głosy o likwidacji zmiany czasu w Unii Europejskiej.

Muzyka przyszłości – Suno AI i Sora AI – czy sztuczna inteligencja będzie nową generacją twórców muzyki?

Posted on 12 marca 202512 marca 2025 by Jakub Chlebiej

Sztuczna inteligencja (AI) dynamicznie zmienia sposób tworzenia muzyki. Narzędzia takie jak Suno AI i Sora AI pozwalają artystom i producentom generować melodie, teksty piosenek i eksperymentować z nowymi brzmieniami. Jednak rozwój tej technologii rodzi pytania o prawo autorskie, własność intelektualną oraz etyczne aspekty korzystania z AI w muzyce.

Czy utwory generowane przez AI podlegają ochronie prawnej? Kto jest ich autorem? Jakie konsekwencje niesie za sobą wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie twórczym? W tym artykule przyjrzymy się tym zagadnieniom, bazując na analizie przedstawionej przez aplikantkę radcowską oraz Junior Associate w LBK&P Annę Adamiak w „Przeglądzie Radcowskim” oraz obowiązujących regulacjach prawnych.

Czy muzyka generowana przez AI podlega ochronie prawa autorskiego?

Według polskiego prawa autorskiego, aby utwór był chroniony, musi być wynikiem działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze (art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Oznacza to, że utwory stworzone wyłącznie przez Suno AI, Sora AI lub inne modele generatywne nie mogą być objęte ochroną prawa autorskiego.

Ponieważ maszyna nie posiada zdolności do wyrażania osobowości ani świadomych wyborów twórczych, utwory powstałe bez znaczącego wkładu człowieka są traktowane jako część domeny publicznej.

Kto jest twórcą utworów generowanych przez AI?

Kwestia autorstwa dzieł stworzonych przez AI jest jednym z najważniejszych wyzwań prawnych. Istnieją trzy główne stanowiska:

Użytkownik narzędzia AI – osoba korzystająca z Suno AI lub Sora AI może być uznana za współtwórcę, jeśli jej wkład w proces twórczy był znaczący. Jednak ustawienie kilku parametrów czy wprowadzenie krótkiego opisu nie spełnia wymogów prawa autorskiego nadających jej status twórcy.
Twórca algorytmu – firmy rozwijające AI często roszczą sobie prawa do efektów działania swoich modeli. Wątpliwości budzi również fakt, że AI działa autonomicznie i nie można mówić o indywidualnym wkładzie człowieka w konkretny utwór.
Brak autora – W wielu jurysdykcjach (np. USA, Wielka Brytania) utwory AI są traktowane jako część domeny publicznej i nie mają przypisanego autora.

To właśnie te zagadnienia analizowała Anna Adamiak w „Przeglądzie Radcowskim”, podkreślając, że obecne prawo nie nadąża za rozwojem technologii generatywnej.

Suno AI – sztuczna inteligencja w służbie muzyki

Suno AI to zaawansowane narzędzie AI, które pozwala na generowanie muzyki w różnych stylach. Analizuje ogromne bazy danych muzycznych, a następnie tworzy nowe utwory, teksty piosenek i aranżacje. Jest szczególnie popularne wśród niezależnych artystów oraz producentów muzycznych.

Sora AI – przyszłość generowania kompozycji

Sora AI z kolei to platforma AI do automatycznego komponowania utworów muzycznych. Jej algorytmy pozwalają na personalizację dźwięków, dostosowanie melodii do preferencji użytkownika i integrację z oprogramowaniem do produkcji muzycznej.

Wpływ Suno AI i Sora AI na przemysł muzyczny

Narzędzia AI zmieniają branżę muzyczną, oferując:
✅ Automatyzację procesu komponowania – artysta może generować unikalne melodie w kilka sekund.
✅ Obniżenie kosztów produkcji – AI eliminuje potrzebę angażowania drogich producentów.
✅ Nowe możliwości kreatywne – AI wspiera eksperymentowanie z nietypowymi stylami i harmoniami.

Jednak wykorzystanie AI w muzyce wiąże się z licznymi problemami prawnymi:

❌ Ryzyko plagiatu – modele takie jak Suno AI są trenowane na ogromnych bazach danych, co może prowadzić do nieświadomego kopiowania istniejących utworów.
❌ Brak regulacji – brakuje jasnych przepisów dotyczących AI, co rodzi pytania o prawa autorskie i własność intelektualną.

Regulacje prawne dotyczące dzieł generowanych przez AI

Aby dostosować prawo do technologii AI, pojawiły się nowe inicjatywy prawne:

🔹 Generative AI Copyright Disclosure Act (USA) – akt prawny z 2024 r. nakładający obowiązek informowania o wykorzystaniu utworów chronionych prawem autorskim do trenowania AI.
🔹 Wytyczne ZAIKS (Polska) – jednoznacznie stwierdzają, że utwory wygenerowane wyłącznie przez AI nie podlegają ochronie prawnej.

Obie regulacje są próbą rozwiązania problemu braku globalnych standardów dotyczących muzyki tworzonej przez sztuczną inteligencję.

Podsumowanie

AI w muzyce to rewolucja, ale i wyzwanie dla prawa autorskiego. Suno AI i Sora AI oferują nowe możliwości twórcze, lecz ich wykorzystanie budzi pytania o własność intelektualną, plagiat i autorstwo utworów.

Analiza Anny Adamiak w „Przeglądzie Radcowskim” pokazuje, że obowiązujące regulacje nie nadążają za rozwojem AI, a muzyka generowana przez sztuczną inteligencję nie spełnia obecnych kryteriów ochrony prawnej.

Co przyniesie przyszłość? Na razie sztuczna inteligencja współtworzy muzykę, ale nie zastępuje w pełni ludzkich artystów. Jednak z biegiem lat – i wraz z rozwojem technologii – może się to zmienić. 🎶

Czy AI zdominuje branżę muzyczną? Odpowiedź przyniosą kolejne lata rozwoju technologii i regulacji prawnych.

Źródła:
📌 „Przegląd Radcowski” – artykuł Anny Adamiak „Wyzwania dla prawa autorskiego w muzyce”

Naruszenia ochrony danych osobowych – co musisz wiedzieć?

Posted on 11 marca 2025 by Jakub Chlebiej

W dzisiejszym cyfrowym świecie ochrona danych osobowych staje się coraz ważniejszym tematem. Każda organizacja przetwarzająca dane osobowe musi być przygotowana na potencjalne naruszenia i wiedzieć, jak w takiej sytuacji postępować. W tym artykule omówimy najważniejsze kwestie związane z naruszeniami ochrony danych osobowych w świetle RODO na podstawie publikacji UODO pt. “Poradnik na gruncie RODO – obowiązki administratorów związane z naruszeniami ochrony danych osobowych v2”.

Czym jest naruszenie ochrony danych osobowych?

Naruszenie ochrony danych osobowych to incydent bezpieczeństwa, który prowadzi do przypadkowego lub niezgodnego z prawem:

zniszczenia danych
utracenia danych
zmodyfikowania danych
nieuprawnionego ujawnienia danych
nieuprawnionego dostępu do danych

Naruszeniem może być zarówno celowe działanie (np. cyberatak), jak i przypadkowe zdarzenie (np. zagubienie nośnika z danymi). Kluczowe jest, że naruszenie dotyczy przetwarzanych danych osobowych i może mieć negatywny wpływ na prawa i wolności osób, których dane dotyczą.

Dlaczego naruszenia są niebezpieczne?

Naruszenia ochrony danych osobowych mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla osób, których dane dotyczą, takich jak:

uszczerbek fizyczny
szkody majątkowe (np. kradzież tożsamości, oszustwa finansowe)
szkody niemajątkowe (np. naruszenie dobrego imienia, stres psychiczny)

Nawet pozornie nieistotne incydenty mogą mieć daleko idące skutki. Dlatego tak ważne jest, aby administratorzy danych odpowiednio reagowali na wszelkie naruszenia.

Kto odpowiada za ochronę danych?

Główna odpowiedzialność spoczywa na administratorze danych, czyli podmiocie, który ustala cele i sposoby przetwarzania danych osobowych. To administrator musi wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, aby zapewnić bezpieczeństwo danych.

Ważną rolę odgrywają też:

Podmioty przetwarzające – przetwarzają dane w imieniu administratora
Inspektorzy ochrony danych (IOD) – doradzają i monitorują przestrzeganie RODO

Jakie są obowiązki administratora?

W kontekście naruszeń ochrony danych osobowych, administrator ma następujące obowiązki:

Zapobieganie naruszeniom poprzez wdrożenie odpowiednich zabezpieczeń
Wykrywanie i identyfikowanie naruszeń
Reagowanie na naruszenia:
Zaradzenie naruszeniu i minimalizacja jego skutków
Ocena ryzyka związanego z naruszeniem
Zgłoszenie naruszenia organowi nadzorczemu (jeśli występuje ryzyko)
Zawiadomienie osób, których dane dotyczą (w przypadku wysokiego ryzyka)
Dokumentowanie naruszenia

Jak zapobiegać naruszeniom?

Kluczowe jest wdrożenie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, takich jak:

Szyfrowanie i pseudonimizacja danych
Regularne testowanie i ocena skuteczności zabezpieczeń
Szkolenia pracowników
Procedury reagowania na incydenty
Kontrola dostępu do danych
Kopie zapasowe

Dobór środków powinien być oparty na analizie ryzyka związanego z przetwarzaniem.

Jak wykrywać naruszenia?

Administratorzy powinni wdrożyć systemy monitorowania i wykrywania incydentów, takie jak:

Systemy wykrywania włamań (IDS/IPS)
Oprogramowanie antywirusowe
Analiza logów systemowych
Procedury zgłaszania incydentów przez pracowników

Ważne jest też szkolenie personelu, aby potrafił rozpoznawać potencjalne naruszenia.

Co zrobić po wykryciu naruszenia?

Po wykryciu naruszenia administrator powinien:

Podjąć natychmiastowe działania w celu powstrzymania naruszenia i zminimalizowania jego skutków
Ocenić ryzyko dla praw i wolności osób, których dane dotyczą
Zgłosić naruszenie organowi nadzorczemu w ciągu 72 godzin, jeśli występuje ryzyko (chyba że można wykazać, że ryzyko prawdopodobnie nie wystąpi)
Zawiadomić osoby, których dane dotyczą, jeśli występuje wysokie ryzyko
Udokumentować naruszenie i podjęte działania

Zgłaszanie naruszeń organowi nadzorczemu

Zgłoszenie do Prezesa UODO powinno zawierać:

Opis charakteru naruszenia
Kategorie i przybliżoną liczbę osób, których dane dotyczą
Możliwe konsekwencje naruszenia
Środki zastosowane w celu zaradzenia naruszeniu
Dane kontaktowe IOD lub innego punktu kontaktowego

Zgłoszenia można dokonać elektronicznie przez dedykowany formularz lub ePUAP.

Zawiadamianie osób, których dane dotyczą

W przypadku wysokiego ryzyka, administrator musi bez zbędnej zwłoki zawiadomić osoby, których dane dotyczą. Zawiadomienie powinno:

Być napisane prostym i zrozumiałym językiem
Opisywać charakter naruszenia
Zawierać dane kontaktowe IOD lub innego punktu kontaktowego
Opisywać możliwe konsekwencje naruszenia
Opisywać środki zastosowane w celu zaradzenia naruszeniu
Zawierać zalecenia dla osób w celu zminimalizowania potencjalnych negatywnych skutków

Zawiadomienia można dokonać bezpośrednio (np. e-mailem) lub poprzez publiczny komunikat.

Dokumentowanie naruszeń

Administrator musi dokumentować wszelkie naruszenia, niezależnie od tego, czy podlegały zgłoszeniu. Dokumentacja powinna zawierać:

Okoliczności naruszenia
Jego skutki
Podjęte działania zaradcze
Uzasadnienie decyzji dotyczących zgłoszenia/zawiadomienia
Dokumentacja służy wykazaniu zgodności z RODO i może być przedmiotem kontroli organu nadzorczego.

Transgraniczne naruszenia ochrony danych osobowych

Transgraniczne naruszenie ochrony danych osobowych to incydent, który dotyczy przetwarzania danych osobowych w więcej niż jednym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Może to wynikać z faktu, że administrator lub podmiot przetwarzający ma jednostki organizacyjne w kilku krajach UE, lub gdy naruszenie wpływa na osoby, których dane dotyczą, w różnych państwach członkowskich.

W przypadku transgranicznych naruszeń ochrony danych osobowych, proces zgłaszania i zarządzania incydentem staje się bardziej złożony. Administratorzy muszą współpracować z organami nadzorczymi w różnych krajach, a także uwzględniać różnice w lokalnych przepisach i procedurach. Kluczowe jest szybkie ustalenie, który organ nadzorczy jest wiodący w danej sprawie, oraz efektywna komunikacja między wszystkimi zaangażowanymi stronami. Transgraniczny charakter naruszenia może również wpływać na ocenę ryzyka i sposób zawiadamiania osób, których dane dotyczą, szczególnie gdy konieczne jest uwzględnienie różnic kulturowych i językowych w różnych krajach.

Podsumowanie

Właściwe reagowanie na naruszenia ochrony danych osobowych jest kluczowe dla ochrony praw osób, których dane dotyczą. Wymaga to od administratorów:

Wdrożenia odpowiednich zabezpieczeń
Przygotowania procedur reagowania na incydenty
Szybkiego działania w przypadku naruszenia
Transparentnej komunikacji z organem nadzorczym i osobami, których dane dotyczą

Pamiętajmy, że celem tych działań jest przede wszystkim ochrona praw i wolności osób fizycznych, a nie unikanie kar. Odpowiedzialne podejście do ochrony danych buduje zaufanie i pozwala minimalizować negatywne skutki ewentualnych naruszeń.

Chcesz wiedzieć więcej?

Zapoznaj się z nowym poradnikiem UODO:

https://uodo.gov.pl/pl/138/3561

Co nowego w poradniku?

Nowa wersja uwzględnia najnowsze interpretacje przepisów, orzecznictwo oraz praktyczne wskazówki, które ułatwią administratorom podejmowanie właściwych decyzji w przypadku wystąpienia naruszenia ochrony danych osobowych. Znajdują się w nim m.in.:

zaktualizowane procedury reagowania na naruszenia (zgłaszania Prezesowi UODO);
praktyczne przykłady i studia przypadków;
wytyczne dotyczące współpracy z Prezesem UODO oraz innymi organami nadzorczymi;
kluczowe rekomendacje dotyczące oceny ryzyka i zapobiegania naruszeniom.

Rozpoczęcie stosowania MiCA – co oznacza dla rynku krypto w Polsce?

Posted on 5 marca 202528 marca 2025 by Jakub Chlebiej

MiCA a polskie regulacje – kogo dotyczą nowe przepisy?

Rozporządzenie MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation) wprowadza jednolite zasady dotyczące rynku kryptoaktywów w Unii Europejskiej. Nowe regulacje obejmują zarówno emisję tokenów, jak i działalność dostawców usług w zakresie kryptoaktywów (CASP – Crypto-Asset Service Providers).

W praktyce oznacza to, że podmioty oferujące kryptoaktywa publicznie lub prowadzące platformy obrotu będą musiały spełnić określone wymogi licencyjne i przejrzystościowe.

Kto podlega pod MiCA?

Zgodnie z MiCA, dostawcą usług w zakresie kryptoaktywów jest osoba prawna lub przedsiębiorstwo profesjonalnie świadczące usługi związane z kryptoaktywami na rzecz klientów. Aby działać legalnie, każdy taki podmiot musi uzyskać licencję CASP, którą w Polsce będzie wydawać Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).

Rozporządzenie wyróżnia 10 kategorii usług związanych z kryptoaktywami. Usługi w zakresie kryptoaktywów są uregulowane w art. 3 ust. 1 pkt 16 MiCA, m.in.:

zapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowania nimi w imieniu klientów;
prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami;
wymiana kryptoaktywów na środki pieniężne;
wymiana kryptoaktywów na inne kryptoaktywa;
wykonywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów;
plasowanie kryptoaktywów;
przyjmowanie i przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów;
doradztwo w zakresie kryptoaktywów;
zarządzanie portfelem kryptoaktywów;
świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu klientów;

Każdy podmiot, który świadczy choć jedną z powyższych usług, musi dostosować się do nowych przepisów MiCA.

MiCA a polski rynek krypto – kluczowe zmiany

Dotychczas polski rynek kryptowalut funkcjonował w warunkach braku dedykowanych regulacji sektorowych. Jedynym wymogiem było wpisanie się do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych oraz przestrzeganie ustawy AML.

Po rozpoczęciu stosowania MiCA sytuacja ulegnie diametralnej zmianie:
✅ KNF zyska pełne kompetencje nadzorcze nad giełdami kryptowalut, kantorami krypto czy firmami custody,
✅ Obowiązek uzyskania licencji CASP – działalność bez licencji stanie się nielegalna po okresie przejściowym,
✅ Wprowadzenie wymogów kapitałowych – 50 tyś euro lub 125 tyś euro lub 150 tyś euro dla dostawców usług w zakresie kryptoaktywów.
✅ Konieczność wdrożenia systemów zarządzania ryzykiem, audytu i compliance.

Dla polskich firm oznacza to konieczność dostosowania się do rygorystycznych wymagań lub zakończenie działalności. Możliwe jest również przyspieszenie konsolidacji rynku – mniejsze podmioty mogą zostać przejęte przez większe firmy.

Czy Polska jest gotowa na MiCA?

Polski projekt ustawy o rynku kryptoaktywów zasadniczo odzwierciedla założenia MiCA, dostosowując krajowy porządek prawny do nowych unijnych regulacji, jednak potencjalne opóźnienia legislacyjne mogą prowadzić do chaosu regulacyjnego.

📌 Okres przejściowy – Polska skróciła okres przejściowy do koncakońca czerwca 2025 r., w związku z czym musiała wdrożyć odpowiednie przepisy przed 30 grudnia 2024 r., aby skutecznie ograniczyć unijną „karencję”.

📌 Ryzyko odpływu firm – ponieważ w Polsce wciąż nie można składać wniosków o licencję, firmy kryptowalutowe mogą przenieść działalność do innych krajów UE, gdzie procedury są już wdrażane.

Podsumowanie – jak przygotować firmę na MiCA?

MiCA oznacza rewolucję dla rynku krypto w Polsce. Każda firma działająca w tym sektorze powinna jak najszybciej:
✅ Sprawdzić, czy podlega pod MiCA i jakie licencje będzie musiała uzyskać,
✅ Przygotować się na wdrożenie wymogów organizacyjnych i kapitałowych,
✅ Monitorować postępy legislacyjne i dostosować się do nowych regulacji,
✅ Rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej w procesie uzyskiwania licencji CASP.

Brak dostosowania się do nowych przepisów będzie oznaczał konieczność zakonczeniazakończenia działalności lub jej przeniesienia do innego kraju UE.

Jeśli prowadzisz firmę związaną z rynkiem kryptowalut, już teraz skontaktuj się z nami, aby przygotować się na zmiany!

AI Literacy i AI Act – jak firmy mogą dostosować się do nowych przepisów?

Posted on 20 lutego 2025 by Jakub Chlebiej

Wraz z wejściem w życie pierwszych przepisów AI Act temat AI literacy (czyli świadomości i umiejętności związanych ze sztuczną inteligencją) staje się kluczowy dla firm w Unii Europejskiej. Podczas webinaru „Third AI Pact webinar on AI literacy” zorganizowanego dn. 20.02.2025 r. przez European Artificial Intelligence Office eksperci i przedstawiciele różnych sektorów omówili aspekty prawne oraz praktyczne wdrażania AI literacy w firmach i organizacjach.

Nowe regulacje nakładają obowiązek edukacji pracowników w zakresie korzystania z systemów AI oraz identyfikowania ich potencjalnych zagrożeń.

W tym artykule wyjaśnimy czym jest AI literacy , jakie obowiązki nakłada Artykuł 4 AI Act oraz jak firmy mogą wdrażać skuteczne programy szkoleniowe w zgodzie z nowymi przepisami.

Co to jest AI literacy? Definicja według AI Act

Artykuł 3(56) AI Act – definicja AI literacy

Zgodnie z zapisami Artykułu 3(56) AI Act, „kompetencje w zakresie AI” oznaczają umiejętności, wiedzę i zrozumienie, które umożliwiają dostawcom, wdrożeniowcom oraz osobom dotkniętym działaniem systemów AI świadome ich wdrażanie oraz użytkowanie. Istotne jest nie tylko poznanie potencjalnych korzyści, ale również zrozumienie ryzyk i możliwych szkód wynikających z zastosowania AI.

Zobacz treść art. 3 AI Act tutaj.

Artykuł 4 AI Act – obowiązki firm

Z kolei Artykuł 4 nakłada obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu świadomości AI w organizacjach.

Dostawcy i wdrożeniowcy systemów AI muszą podjąć działania w celu zapewnienia, w możliwie największym stopniu, odpowiedniego poziomu kompetencji w zakresie AI wśród swojego personelu i innych osób zajmujących się działaniem i wykorzystaniem systemów AI w ich imieniu, z uwzględnieniem ich wiedzy technicznej, doświadczenia, wykształcenia i wyszkolenia oraz kontekstu, w którym systemy AI mają być wykorzystywane, a także biorąc pod uwagę osoby lub grupy osób, wobec których systemy AI mają być wykorzystywane.

Wymóg ten potencjalnie obejmuje:

pracowników mających styczność z AI,
podwykonawców i klientów korzystających z systemów AI,
organizacje wykorzystujące zarówno ogólne AI (np. ChatGPT), jak i systemy wysokiego ryzyka.

Dotyczy to zarówno systemów wysokiego ryzyka, jak i innych, a zakres działań powinien być dostosowany do:

✅ Poziomu wiedzy pracowników – od podstawowych kursów po szkolenia dla ekspertów,
✅ Konkretnych zastosowań AI
✅ Dynamiki zmian technologicznych – AI rozwija się szybko, więc szkolenia muszą być aktualizowane.

✅ Potencjalnych ryzyk związanych z jego użyciem

Co więcej, AI literacy nie jest jednorazowym procesem – musi ewoluować wraz z postępem technologicznym i zmianami w środowisku prawnym.

Więcej na temat art. 4 AI Act przeczytasz w naszym artykule: Od 2 lutego 2025 obowiązują artykuły 1-5 AI Act, brak ich stosowania może skutkować wysokimi karami

Jak wdrożyć AI literacy? Przykłady najlepszych praktyk

Podczas przeprowadzonego dnia 20.02.2025 r. webinaru wskazywano przykłady podejść do AI literacy.

Szkolenia

Wprowadzenie systemu szkoleń na różnych poziomach zaawansowania:

📌 Podstawowy poziom – kursy online dla wszystkich pracowników, dla początkujących,
📌 Średniozaawansowany poziom – specjalistyczne szkolenia dla osób regularnie korzystających z AI, w tym dla menedżerów i specjalistów
📌 Zaawansowany poziom – kursy dla ekspertów AI, w tym studium przypadków.

Warto aby strategia edukacyjna była oparta o innowacyjne metody nauki – np. szkolenia oparte na symulacjach i grach.

Strategia edukacyjna powinna być corocznie aktualizowana.

AI literacy jako element zarządzania zmianą

Podejście do AI literacy może stanowić element zarządzania zmianą. Przykładowo, AI literacy można wdrażać w kilku etapach.

1️⃣ Świadomość i motywacja – edukacja pracowników o AI,
2️⃣ Wiedza i umiejętności – szkolenia dostosowane do ról zawodowych,
3️⃣ Wzmocnienie wiedzy – regularne szkolenia i system nagród,
4️⃣ Integracja z celami organizacji,
5️⃣ Zarządzanie oporem wobec zmian – eliminacja obaw związanych z AI.

W tym kontekście warto pamiętać nie tylko o pracownikach, ale także klientach i podwykonawcach, co wymaga elastycznego podejścia.

Aspekty prawne i przyszłość AI Literacy w UE

Kiedy zacznie obowiązywać egzekwowanie przepisów?

Podczas webinaru podkreślono, że nadzór nad przestrzeganiem przepisów AI Act rozpocznie się w sierpniu 2025 roku, kiedy państwa członkowskie wyznaczą organy odpowiedzialne za nadzór rynkowy. Do tego czasu przepisy mogą być egzekwowane w trybie prywatnym.

Obowiązek dla firm spoza UE

Artykuł 4 obejmuje również firmy spoza UE, np. jeśli świadczą usługi w Unii. Oznacza to, że dostawcy zagraniczni będą musieli zapewnić odpowiednie szkolenia dla swoich europejskich klientów i użytkowników.

Czy każda firma korzystająca z AI musi spełniać wymagania AI Literacy?

Tak. Nawet jeśli firma korzysta z ogólnodostępnych narzędzi AI (np. ChatGPT do generowania treści), powinna zapewnić pracownikom szkolenia dotyczące korzyści i zagrożeń związanych z AI.

AI literacy – przyszłość edukacji o AI w UE

Jakie kary grożą firmom za brak stosowania AI literacy?

Od sierpnia 2025 r. kraje UE będą egzekwować przepisy AI Act, a firmy mogą być narażone na:

⚠ Kary finansowe za brak szkoleń AI;
⚠ Ryzyko procesów sądowych;
⚠ Utratę zaufania – brak AI literacy może wpłynąć na wiarygodność firmy.

Jakie są kolejne kroki UE w zakresie AI literacy?

📌 Rozwój Europejskiego Repozytorium Praktyk AI Literacy,
📌 Wsparcie dla MŚP poprzez Europejskie Centra Innowacji Cyfrowej,
📌 Nowe wytyczne dla organizacji publicznych i prywatnych.

Wnioski i rekomendacje

AI literacy to nie tylko obowiązek prawny, ale także element strategii biznesowej – firmy, które skutecznie wdrożą AI literacy, będą lepiej przygotowane do zarządzania ryzykiem i wykorzystania AI w sposób etyczny.
Brak jednego uniwersalnego modelu wdrażania AI literacy – organizacje powinny dostosować szkolenia do swojej branży i poziomu zaawansowania technologicznego.
Przepisy AI Act będą dynamicznie rozwijane – warto śledzić kolejne inicjatywy UE, które mogą wpłynąć na wymagania dotyczące AI literacy.
Firmy powinny dokumentować procesy szkoleniowe – choć AI Act nie wymaga certyfikacji, prowadzenie ewidencji szkoleń może ułatwić ewentualne kontrole.

Więcej informacji znajdziesz tutaj:

Potrzebujesz wsparcia w AI? Skorzystaj z pomocy ekspertów!

Sztuczna inteligencja otwiera ogromne możliwości dla firm, ale jednocześnie wiąże się z wieloma wyzwaniami, w tym prawnymi i biznesowymi.

Jeśli:

✅ Planujesz wdrożenie AI w swojej firmie,
✅ Tworzysz produkt oparty na AI i chcesz wejść z nim na rynek,
✅ Obawiasz się ryzyka prawnego związanego z AI i chcesz działać zgodnie z AI Act,

nasza kancelaria zapewni Ci kompleksowe wsparcie

Oferujemy:
✔ Audyt prawny i zgodności z AI Act,
✔ Wsparcie w ochronie własności intelektualnej oraz danych osobowych,
✔ Doradztwo prawne w zakresie wdrażania AI,

Skontaktuj się z nami już dziś i skorzystaj z profesjonalnej pomocy w zakresie AI!

Grok-3 – rewolucja w AI czy źródło kontrowersji?

Posted on 20 lutego 2025 by Jakub Chlebiej

Grok-3, najnowszy model sztucznej inteligencji opracowany przez xAI pod przewodnictwem Elona Muska wzbudza w ostatnich dniach ogromne zainteresowanie. Jego zaawansowane możliwości analizy danych i przetwarzania informacji sprawiają, że wyróżnia się na tle konkurencji. Jednak pojawiają się również pytania dotyczące dezinformacji wyborczej, etyki AI oraz zgodności z regulacjami Unii Europejskiej.

Czym jest Grok-3?

Grok-3 to zaawansowany model językowy AI, który według Elona Muska ma „maksymalnie poszukiwać prawdy”, nawet jeśli oznacza to publikowanie informacji „sprzecznych z narracjami przedstawianymi przez media”. Do jego głównych cech należy:

✅ Maksymalna prawda – dąży do obiektywnej analizy, unikając cenzury politycznej.
✅ Zaawansowane rozumowanie (DeepSearch) – według Elona Muska przewyższa modele takie jak ChatGPT, Claude 3.5 czy DeepSeek w benchmarkach dotyczących nauk ścisłych, programowania i matematyki.
✅ Transparentność działania – technologia #DeepSearch pozwala użytkownikom śledzić proces analizy danych. Podobny sposób funkcjonowania systemu AI można również zaobserwować w Perplexity.
✅ Wyższa wydajność – dziesięciokrotnie większa moc obliczeniowa w porównaniu do Grok-2 zapewnia szybkie i precyzyjne odpowiedzi.

Z jednej strony jest to podejście rewolucyjne, które jeszcze bardziej przyspiesza pracę na systemach AI, z drugiej jednak strony przynosi wraz ze sobą liczne zagrożenia. Szczególnie w zakresie braku weryfikacji treści). Takie tendencje mogą prowadzić do szerzenia deepfaków, błędnych interpretacji wydarzeń oraz zmanipulowanych informacji.

Grok-3 a dezinformacja wyborcza

Regulacje Unii Europejskiej dotyczące informacji politycznej są jednymi z najbardziej rozwiniętych na świecie. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) oraz Dyrektywa w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym określają surowe zasady oraz sankcje dotyczące funkcjonowania technologii cyfrowych. Do tego w kontekście ochrony praw użytkowników systemów AI oraz bardzo dużych platform internetowych (do których należy platforma X) warte wskazania są również AI Act, czyli Akt ws. sztucznej inteligencji, który dotyczy systemu Grok-3 oraz Digital Services Act, czyli Akt o usługach cyfrowych. DSA z kolei to rozporządzenie unijne zawierające przepisy w zakresie moderacji nielegalnych treści, przejrzystej reklamy i dezinformacji zwłaszcza w zakresie bardzo dużych platform internetowych.

Według licznych źródeł istnieją obawy, że Grok-3 może być używany do manipulowania opinią publiczną, co narusza regulacje dotyczące wyborów obowiązujące na terenie Unii Europejskiej. W związku z tym, jeżeli dojdzie do dodania usług łączących platformę X z systemem AI należącym do Elona Muska z czasem może pojawić się duże ryzyko wysypu licznych zmanipulowanych oraz populistycznych treści również w kontekście wyborów państw członkowskich w UE.

Wykorzystanie danych użytkowników X do trenowania Grok AI – naruszenie prywatności czy standard w erze AI?

Kontrowersje z 2024 r. wokół wykorzystania danych użytkowników X (dawniej Twitter) do trenowania systemów AI, do których prawdopodobnie należał też Grok AI wywołały szeroką debatę na temat granic prywatności w erze sztucznej inteligencji. W lipcu 2024 roku X wprowadziło zmiany w swojej polityce prywatności, które domyślnie zezwalały na wykorzystanie publicznych postów użytkowników do trenowania algorytmów AI. Decyzja ta wywołała natychmiastową reakcję w Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście przepisów RODO, które nakładają ścisłe ograniczenia na przetwarzanie danych osobowych.

Zgodnie z nowymi zasadami platformy X, wszelkie publicznie dostępne treści publikowane przez użytkowników mogły być wykorzystywane jako dane treningowe dla Grok-3. Choć firma argumentowała, że obejmuje to jedynie treści dostępne publicznie i nie dotyczy wiadomości prywatnych, eksperci ds. ochrony danych osobowych wyrazili obawy, że nawet publiczne posty mogą zawierać informacje osobowe, a użytkownicy nie byli świadomi tego, jak ich dane są wykorzystywane. RODO wymaga, aby każda forma przetwarzania danych osobowych odbywała się za wyraźną zgodą użytkownika, a ta zasada zdaniem Irlandzkiej Komisji Ochrony Danych (DPC) została naruszona.

Artykuł 6 RODO określa warunki zgodności przetwarzania z prawem. Zgodnie z tym artykułem, przetwarzanie jest zgodne z prawem, wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

osoba, której dane dotyczą wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;
przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;
przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;
przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.

W reakcji na tę sytuację w 2024 r. DPC wszczęło postępowanie przeciwko X, twierdząc, że platforma nie dostarczyła użytkownikom wystarczających informacji na temat nowej polityki i nie uzyskała ich wyraźnej zgody na przetwarzanie danych w celach związanych z AI. W sierpniu 2024 roku, pod naciskiem organów regulacyjnych, firma zgodziła się tymczasowo zawiesić przetwarzanie danych użytkowników z UE. Miesiąc później, we wrześniu 2024 roku X zobowiązało się do całkowitego zaprzestania wykorzystywania danych użytkowników z Unii Europejskiej do trenowania Grok AI oraz do usunięcia wszystkich zgromadzonych wcześniej informacji w okresie od 7 maja do 1 sierpnia 2024 roku.

Jednak największa kontrowersja dotyczyła faktu, że modele AI już wytrenowane na tych danych nie zostały usunięte. Oznaczało to, że choć X zgodziło się wycofać dane z bazy treningowej, sama sztuczna inteligencja nadal posiadała wiedzę opartą na tych informacjach. To wzbudziło dalsze pytania o konsekwencje regulacyjne i przyszłość ochrony danych osobowych w kontekście dynamicznego rozwoju AI.

Generowanie kontrowersyjnych treści

Potencjalne naruszenia europejskich regulacji dotyczące mowy nienawiści przez Grok-3 stanowią poważne wyzwanie prawne dla xAI w kontekście Unii Europejskiej. Kwestia ta jest szczególnie istotna w świetle niedawnych działań UE mających na celu zwalczanie mowy nienawiści online.

Regulacje UE dotyczące mowy nienawiści

Unia Europejska aktywnie dąży do rozszerzenia definicji przestępstw związanych z mową nienawiści. W styczniu 2024 roku Parlament Europejski wezwał do uznania mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści za przestępstwa na poziomie Ue. Celem tej decyzji jest ustanowienie ogólnounijnych minimalnych standardów definiowania przestępstw i sankcji w celu zwalczania nietolerancji, stygmatyzacji i dyskryminacji.

Tak zwane przestępstwa na poziomie UE to przestępstwa o szczególnie poważnym charakterze i wymiarze transgranicznym, zgodnie z art. 83 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Obecnie przepisy państw członkowskich w różny sposób radzą sobie z mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści, natomiast przepisy obowiązujące w całej UE ograniczają się do rasy, koloru skóry, religii, pochodzenia lub pochodzenia narodowego lub etnicznego.

Potencjalne konsekwencje prawne dla Grok-3

Jeśli Grok-3 rzeczywiście generuje treści, które można uznać za mowę nienawiści, xAI może stanąć w obliczu poważnych konsekwencji prawnych:

Sankcje finansowe – zgodnie z unijnym AI Act, firmy naruszające przepisy mogą zostać ukarane karami w wysokości do 35 milionów euro lub 7% globalnego rocznego obrotu.
Ograniczenia w działaniu – w skrajnych przypadkach UE może nakazać ograniczenie lub zawieszenie działania Grok-3 na terenie Unii, jeśli model będzie uznany za naruszający przepisy dotyczące mowy nienawiści.

Więcej artykułów o AI Act możesz przeczytać tutaj:

https://lbplegal.com/kategoria/ai/

Podatkowe aspekty prowadzenia działalności w Niemczech

Posted on 19 lutego 202519 lutego 2025 by Jakub Chlebiej

🚀 Podatkowe aspekty prowadzenia działalności w Niemczech 🇩🇪📊

Wczoraj odbyło się wyjątkowe wydarzenie organizowane przez Leśniewski Borkiewicz Kostka & Partners (LBK&P) we współpracy z Dr. Klein, Dr. Mönstermann International Tax Services GmbH, podczas którego omówiliśmy:

✅ Najważniejsze zmiany podatkowe w Niemczech obowiązujące od 1 stycznia 2025 r.
✅ Jakie obowiązki podatkowe wiążą się z założeniem działalności gospodarczej w Niemczech?
✅ Obowiązki dokumentacyjne i informacyjne w przypadku prowadzenia transgranicznej działalności gospodarczej – na co zwrócić szczególną uwagę?

👏 Prelegentami byli Paweł Suliga (doradca podatkowy w Polsce i Niemczech) oraz Bartłomiej Chałupiński (doradca podatkowy w Polsce).

Dla wszystkich, którzy prowadzą działalność w Niemczech lub planują ekspansję i chcą być na bieżąco ze zmianami podatkowymi, udostępniamy prezentację w formie PDF.

Prezentacja do pobrania – pobierz

Prawo wglądu do akt sprawy – kto może skorzystać i na jakich zasadach?

Posted on 17 lutego 202517 lutego 2025 by Jakub Chlebiej

Prawo wglądu do akt sprawy jest fundamentalnym uprawnieniem uczestników postępowań sądowych i administracyjnych, umożliwiającym im zapoznanie się z materiałem zgromadzonym w sprawie. Stanowi kluczowy element zasady jawności postępowania, gwarantując stronom możliwość skutecznej obrony swoich interesów oraz realizacji prawa do rzetelnego procesu.

Podstawy prawne

Prawo wglądu do akt sprawy jest uregulowane w głównych aktach prawnych dotyczących postępowań:

Kodeks postępowania administracyjnego (KPA): Art. 73 § 1 KPA stanowi: „Strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania.” Co ważne wglądu do akt dokonuje się w lokalu organu administracji publicznej w obecności pracownika tego organu.

Strona może:

Żądać uwierzytelnionych kopii akt sprawy, jeśli ma ważny interes.
Uzyskać dostęp do akt online po uwierzytelnieniu w systemie teleinformatycznym organu administracji.

Kodeks postępowania cywilnego (KPC): Art. 9 § 1 KPC określa: „Rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt.”

W tym przypadku podobnie jak w poprzednim strona może uzyskać dostęp do akt za pomocą systemu informatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

Ważne zaznaczenia

Strony i uczestnicy postępowania mają prawo do:

Otrzymania zapisu audio lub audio-wideo z akt sprawy, chyba że protokół jest tylko pisemny.
Otrzymania wyłącznie zapisu audio, jeśli:

Wydanie zapisu wideo narusza ważny interes publiczny lub prywatny.
Posiedzenie odbyło się przy drzwiach zamkniętych.

Zasada ta zapewnia dostęp do pełnej dokumentacji postępowania, jednocześnie chroniąc prywatność i interes publiczny w uzasadnionych przypadkach.

Kodeks postępowania karnego (KPK): art. 156 § 1 KPK mówi: „Stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej oraz daje możność sporządzenia z nich odpisów lub kopii.”

W przypadku kodeksu karnego sytuacja jest bardziej skomplikowana:

Dostęp do akt sprawy:

Strony, obrońcy, pełnomocnicy i przedstawiciele ustawowi mają prawo przeglądać akta i robić kopie.
Inni mogą uzyskać dostęp za zgodą prezesa sądu.
Możliwy jest dostęp elektroniczny, jeśli pozwalają na to warunki techniczne.

Kopie dokumentów:

“Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kopie dokumentów z akt sprawy. Kopie takie wydaje się odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym. Zarządzenie w przedmiocie wniosku może wydać również referendarz sądowy”.
Kopie wykonane samodzielnie są bezpłatne.

Uwierzytelnione odpisy:

Mogą być wydane odpłatnie na zarządzenie prezesa sądu lub referendarza jako “uwierzytelnione odpisy z akt sprawy”

Ograniczenia dostępu:

W przypadku informacji niejawnych dostęp może być ograniczony. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne”, przeglądanie akt, sporządzanie odpisów i kopii odbywa się z zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Uwierzytelnionych odpisów i kopii nie wydaje się, chyba że ustawa stanowi inaczej.
W postępowaniu przygotowawczym dostęp może być ograniczony dla zabezpieczenia toku postępowania lub ochrony interesu państwa.

Postępowanie przygotowawcze:

Prowadzący postępowanie przygotowawcze wydaje zarządzenie w sprawie udostępnienia akt, sporządzania kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów. W przypadku odmowy pokrzywdzony musi zostać poinformowany o możliwości dostępu w późniejszym terminie. Po wyznaczeniu terminu końcowego zaznajomienia podejrzanego z aktami, pokrzywdzonemu i jego pełnomocnikowi nie można odmówić dostępu do akt. W wyjątkowych sytuacjach, za zgodą prokuratora, akta mogą być udostępnione innym osobom, także w formie elektronicznej.

Tymczasowe aresztowanie:

W razie złożenia w toku postępowania przygotowawczego wniosku o zastosowanie albo przedłużenie tymczasowego aresztowania podejrzanemu podejrzany i obrońca mają dostęp do części akt, z wyjątkiem zeznań niektórych świadków.

Uprawnione podmioty

W postępowaniu administracyjnym

Strony postępowania: osoby fizyczne lub prawne, których interesu prawnego dotyczy dane postępowanie.
Pełnomocnicy stron: osoby upoważnione do reprezentowania stron w postępowaniu.
Zgodnie z art. 73 § 1 KPA, strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów, również po zakończeniu postępowania.

W postępowaniu cywilnym

Strony postępowania: powód i pozwany.
Uczestnicy postępowania: inne osoby, których prawa lub obowiązki są przedmiotem postępowania.
Pełnomocnicy stron i uczestników: osoby upoważnione do reprezentowania stron i uczestników.

Art. 9 § 1 KPC stanowi, że strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy oraz otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt.

W postępowaniu karnym

Strony postępowania: oskarżony i pokrzywdzony.
Obrońcy i pełnomocnicy: osoby reprezentujące strony.
Przedstawiciele ustawowi: osoby reprezentujące strony nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych.

Art. 76. KPK – Jeżeli oskarżony nie ukończył 18 lat lub jest ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony pozostaje, może podejmować na jego korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę.

Art. 156 § 1 KPK określa, że stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej oraz umożliwia sporządzanie z nich odpisów lub kopii.

Zakres prawa wglądu do akt

Prawo wglądu do akt z zasady obejmuje:

Przeglądanie akt – możliwość zapoznania się z całością zgromadzonej dokumentacji.
Sporządzanie notatek – tworzenie własnych zapisów na podstawie przeglądanych akt.
Wykonywanie kopii i odpisów – tworzenie dokładnych reprodukcji dokumentów znajdujących się w aktach.
Otrzymywanie uwierzytelnionych odpisów – uzyskiwanie oficjalnych, potwierdzonych kopii dokumentów.
Uwaga! Wymóg uzasadnienia ważnym interesem strony występuje tylko w postępowaniu administracyjnym. W postępowaniu karnym i cywilnym strony mają szersze uprawnienia do uzyskiwania uwierzytelnionych odpisów lub kopii akt sprawy, bez konieczności wykazywania szczególnego interesu.

Ograniczenia prawa wglądu do akt
W postępowaniu administracyjnym

Ograniczenia mogą wynikać z ochrony informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne” oraz z konieczności ochrony interesu publicznego. Zgodnie z art. 74 § 1 KPA, przepisów dotyczących prawa wglądu do akt nie stosuje się do akt sprawy zawierających takie informacje.

W postępowaniu karnym

Dostęp do akt może być ograniczony ze względu na zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania lub ochronę ważnego interesu państwa. Art. 156 § 5 KPK stanowi, że w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, o ile nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa.

W postępowaniu cywilnym

Rzadziej występują, przypadki w których pojawiają się ograniczenia to postępowanie nieprocesowe i wymóg dostatecznego usprawiedliwienia przejrzenia akt, ograniczenia ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa – art. 479(33) § 3 KPC pozwala sądowi na wniosek strony lub z urzędu ograniczyć pozostałym stronom prawo wglądu do materiału dowodowego załączonego do akt sprawy, jeżeli udostępnienie tego materiału groziłoby ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa lub innych tajemnic podlegających ochronie. Ograniczenie to dotyczy jednak wyłącznie materiału dowodowego, a nie treści pism procesowych.

Oraz ekstremalny przypadek – ograniczenie w przypadku zaginięcia lub zniszczenia akt.

W przypadku zaginięcia lub zniszczenia akt, KPC przewiduje specjalną procedurę odtworzenia akt. Wniosek o odtworzenie akt sprawy będącej w toku można zgłosić w ciągu trzech lat od zaginięcia lub zniszczenia akt, a wniosek o odtworzenie akt sprawy prawomocnie zakończonej – w ciągu lat dziesięciu od tej chwili.

Prawo wglądu do akt sprawy jest fundamentalnym elementem sprawiedliwego procesu, zapewniającym stronom możliwość skutecznej obrony swoich interesów. Choć co do zasady strony mają pełne prawo dostępu do akt, istnieją pewne ograniczenia, które mają na celu ochronę ważnych interesów prawnych lub publicznych.W postępowaniu cywilnym, administracyjnym i karnym zasady dostępu do akt nieco się różnią. Szczególnie istotne jest rozumienie tych różnic oraz znajomość procedur uzyskiwania uwierzytelnionych kopii dokumentów. Warto pamiętać, że w niektórych przypadkach może być wymagane uzasadnienie ważnego interesu strony.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące swojego prawa do wglądu w akta sprawy lub potrzebujesz profesjonalnej pomocy w uzyskaniu dostępu do dokumentów, zachęcamy do kontaku.

Odstąpienie od umowy w zakupach internetowych – co musisz wiedzieć?

Posted on 17 lutego 2025 by Jakub Chlebiej

Wraz z dynamicznym rozwojem handlu internetowego, ochrona praw konsumentów staje się kluczowym aspektem regulacji e-commerce. Jednym z najważniejszych uprawnień kupujących jest prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość, które pozwala na zwrot towaru lub rezygnację z usługi bez konieczności podawania przyczyny.

Regulacje te wynikają z Ustawy o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 r. oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów, które nakładają na sprzedawców internetowych obowiązki informacyjne i proceduralne. W niniejszym artykule omówimy kluczowe aspekty prawa do zwrotu w e-commerce, obowiązki przedsiębiorców oraz wyjątki, które warto znać, aby uniknąć problemów prawnych.

Sprawdź, jakie przepisy regulują zwroty w e-commerce i jak dostosować działalność do obowiązujących wymogów prawnych!

Termin na odstąpienie od umowy

✅ Standardowy termin wynosi 14 dni od momentu otrzymania produktu przez konsumenta lub wskazaną przez niego osobę trzecią.

✅ Wydłużony termin 30 dni obowiązuje w przypadku umów zawartych podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy lub wycieczki sprzedażowej.

✅ Brak poinformowania konsumenta o prawie odstąpienia skutkuje automatycznym wydłużeniem terminu do 12 miesięcy

Kluczowe przepisy dotyczące odstąpienia od umowy:

✅ Art. 27 Ustawy o prawach konsumenta

“Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33, art. 34 ust. 2 i art. 35.”

✅ Art. 29 Ustawy o prawach konsumenta

“1. Jeżeli konsument nie został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy, prawo to wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia upływu terminu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 albo 2.

Jeżeli konsument został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy przed wygaśnięciem tego prawa zgodnie z ust. 1, termin do odstąpienia od umowy upływa po 14 dniach, a w przypadku, o którym mowa w art. 27 ust. 2 – po 30 dniach, od udzielenia konsumentowi informacji o tym prawie.”

✅ Art. 395 § 1 Kodeksu cywilnego

„§ 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.

2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.”

✅ Dyrektywa 2011/83/UE

Prawo to zostało ujednolicone w Unii Europejskiej i obowiązuje w każdym państwie członkowskim. Wymieniamy najważniejsze aspekty dyrektywy:

Obowiązki informacyjne

Prawo do odstąpienia od umowy

Ochrona przed ukrytymi kosztami

Dostawa i przejście ryzyka

Sankcje

Procedura odstąpienia od umowy

Aby skutecznie skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy, konsument musi:

✔️ Złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy – pisemnie, mailowo lub za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie sprzedawcy.

✅ Art. 30 Ustawy o prawach konsumenta

„Konsument może odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Oświadczenie można złożyć na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do ustawy.”

✔️ Odesłać produkt do sprzedawcy w terminie 14 dni od momentu odstąpienia od umowy.

✔️ Konsument nie ponosi dodatkowych kosztów – przedsiębiorca musi zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane płatności, w tym koszty dostawy (najtańszą metodą dostępną w ofercie sklepu).

✅ Art. 31 Ustawy o prawach konsumenta

„W przypadku odstąpienia od umowy przedsiębiorca zwraca wszystkie dokonane przez konsumenta płatności w terminie 14 dni.”

Zwrot a odstąpienie od umowy – kluczowe różnice

W kontekście prawa konsumenckiego pojęcia zwrot towaru i odstąpienie od umowy często są używane zamiennie, jednak mają odmienne znaczenie prawne. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców prowadzących sprzedaż internetową.

1. Odstąpienie od umowy – prawo konsumenta przy zakupach na odległość

Odstąpienie od umowy to uregulowane prawem uprawnienie konsumenta, wynikające z Ustawy o prawach konsumenta (art. 27). Dotyczy ono umów zawartych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. w sklepie internetowym).

🔹 Najważniejsze cechy odstąpienia od umowy:

✅ Konsument z zasady ma 14 dni na odstąpienie od umowy bez podawania przyczyny. Dotyczy umów zawartych na odległość (np. e-commerce) oraz poza lokalem przedsiębiorstwa. Inne sytuacje przedstawia art. 27 ust. 2 ustawy.

✅ Po odstąpieniu od umowy uznaje się, że umowa nigdy nie została zawarta, a strony muszą zwrócić sobie wzajemne świadczenia.

✅ Sprzedawca ma 14 dni na zwrot pieniędzy (w tym kosztów dostawy).

✅ Konsument ponosi koszty odesłania towaru, chyba że sprzedawca zgodził się je pokryć.

2. Zwrot towaru – polityka sklepu, a nie obowiązek prawny

Zwrot towaru może być możliwy w ramach polityki sklepu, ale nie jest ustawowym obowiązkiem sprzedawcy. Oznacza to, że jeśli zakup został dokonany w sklepie stacjonarnym, sprzedawca nie ma obowiązku przyjęcia zwrotu, chyba że sam wprowadził taką możliwość w regulaminie sprzedaży.

🔹 Najważniejsze cechy zwrotu towaru:

✅ Nie wynika z przepisów prawa, lecz z polityki sklepu.

✅ Może obejmować dłuższy termin niż 14 dni, jeśli sprzedawca na to pozwala.

✅ Może dotyczyć zarówno sprzedaży internetowej, jak i stacjonarnej, jeśli sklep przewiduje taką możliwość.

✅ Zasady zwrotu (np. czas, stan produktu, sposób zwrotu pieniędzy) są określane indywidualnie przez sprzedawcę.

Podsumowanie – kiedy można odstąpić od umowy, a kiedy zwrócić towar?

Cecha	Odstąpienie od umowy	Zwrot towaru
Podstawa prawna	Ustawa o prawach konsumenta	Polityka sklepu
Obowiązkowe dla sprzedawcy?	Tak (przy sprzedaży na odległość)	Nie (zależy od regulaminu sklepu)
Termin	14 dni (lub dłużej, jeśli sprzedawca oferuje)	Zależny od regulaminu sklepu
Czy trzeba podać powód?	Nie	Może być wymagane przez sprzedawcę
Dotyczy	Sprzedaży internetowej i poza lokalem	Sprzedaży internetowej i stacjonarnej
Obowiązek zwrotu pieniędzy przez sprzedawcę	Tak, w ciągu 14 dni	Tylko jeśli sklep przewiduje taką opcję

Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku zwrotu

✔️ Informowanie o prawie zwrotu – zgodnie z art. 12 Ustawy o prawach konsumenta sprzedawca musi poinformować konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy jeszcze przed dokonaniem zakupu.

✔️ Zwrot płatności w ciągu 14 dni – zwrot obejmuje koszty produktu oraz dostawy.

✔️ Konsument pokrywa wszystkie bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy (np. koszty opakowania, zabezpieczenia, nadania), chyba że przedsiębiorca: zgodził się je ponieść lub nie poinformował kupującego o konieczności ich poniesienia.

Wyjątki od prawa do odstąpienia od umowy

Niektóre produkty i usługi nie podlegają zwrotowi. Zgodnie z art. 38 Ustawy o prawach konsumenta, konsument nie może odstąpić od umowy m.in. w przypadku:

❌ Towarów personalizowanych – np. odzieży z indywidualnym nadrukiem, mebli na wymiar.

❌ Usług, które zostały w pełni zrealizowane – Prawo odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w przypadku świadczenia usług, za które konsument musi zapłacić, jeśli konsument wyraźnie zgodził się na wykonanie usługi, został poinformowany przed rozpoczęciem, że straci prawo do odstąpienia po wykonaniu usługi. Zaakceptował tę informację i przedsiębiorca wykonał usługę w pełni.

❌ Produktów higienicznych – towar dostarczany w zapieczętowanym opakowaniu (np. soczewek kontaktowych, maszynek do golenia) po otwarciu opakowania.

❌ Treści cyfrowych – za które konsument musi zapłacić, jeśli konsument wyraźnie zgodził się na rozpoczęcie usługi, został poinformowany, że straci prawo do odstąpienia po rozpoczęciu świadczenia, zaakceptował tę informację, a przedsiębiorca przekazał konsumentowi potwierdzenie zawarcia umowy.

Pozostałe przykłady można znaleźć w art. 38 ustawy.

Brak informacji o prawie do zwrotu – konsekwencje dla przedsiębiorców

Kary finansowe za brak informacji o zwrotach

Nieudzielenie konsumentowi informacji o prawie do zwrotu może skutkować nałożeniem surowych kar finansowych, w tym:

Grzywna do 5000 zł – nakładana przez sąd za brak informacji lub niewydanie dokumentu konsumentowi.

Kara do 10% przychodu rocznego – może zostać nałożona przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Potencjalne kary na tle RODO

Dodatkowe konsekwencje dla przedsiębiorców

Oprócz kar finansowych, brak informacji o prawie do zwrotu może prowadzić do:

Wydłużenia terminu na odstąpienie od umowy – konsument może zwrócić towar nawet do 12 miesięcy od zakupu.

Obowiązku pokrycia kosztów zwrotu – jeśli sprzedawca nie poinformował o kosztach, ponosi je w całości.

Jak uniknąć kar i spełnić obowiązki informacyjne?

Aby uniknąć sankcji, przedsiębiorca powinien:

Jasno informować konsumentów o prawie do zwrotu przed dokonaniem zakupu.

Zamieścić regulamin zwrotów na stronie internetowej.

Przekazywać pisemne potwierdzenie prawa do zwrotu przy finalizacji zamówienia.

Brak odpowiednich procedur może prowadzić do wysokich kar i utraty zaufania klientów. Warto zadbać o pełną zgodność z przepisami dotyczącymi e-commerce. 🚀