Miesiąc: lipiec 2025

31 maja 2024 r. weszło w życie rozporządzenie (UE) 2023/1114 („MiCA”), otwierając w UE nowy rozdział regulacji rynku kryptoaktywów. Wielu obserwatorów przyjęło ten akt z entuzjazmem, uznając go za „pełny” kodeks dla branży. Entuzjazm ten okazał się jednak przedwczesny. Już pobieżna analiza ujawnia istotną lukę: MiCA nie obejmuje zjawiska zdecentralizowanych finansów (DeFi) w tym zdecentralizowanych giełd kryptowalutowych (DEX – y), w którym usługi świadczy nie dający się zidentyfikować operator, lecz sam kod przechowywany w sieci blockchain. Tym samym prawodawca unijny pozostawił poza zakresem regulacji segment, który – z perspektywy innowacji technologicznej – najlepiej ilustruje przewrót, jaki przyniosła technologia DLT. 

Złudzenie pełnej regulacji 

MiCA w art. 2 oraz motywach preambuły przesądza o istotnych wyłączeniach. Regulacja MiCA nie dotyczy m.in.: 

• depozytów, w tym lokaty strukturyzowanych,  
• środków pieniężnych (chyba że spełniają definicję tokenów będących e-pieniądzem),  
• tokenów NFT, o ile są „unikalne i niezamienne”; 

Kluczowym będzie jednak zwrócenie uwagi na motyw 22 MiCA. Ustawodawca w tym motywie stwierdził, że „jeżeli usługi w zakresie kryptoaktywów są świadczone w sposób w pełni zdecentralizowany, bez pośredników, nie powinny być objęte zakresem niniejszego rozporządzenia”. 

Wobec tego MiCA faktycznie obejmuje wyłącznie modele scentralizowane lub hybrydowe. Usługi, w których nie występuje żaden podmiot prowadzący, świadczący lub kontrolujący, wymykają się nowym przepisom. 

Brak regulacji DeFi: przesłanka „w pełni zdecentralizowane” 

W praktyce nie wszystkie modele działalności DeFi spełnią kryterium pełnej decentralizacji.  

Motyw 22 MiCA wskazuje, że regulacja nie obejmuje usług świadczonych w sposób „w pełni zdecentralizowany, bez pośredników”. Choć pojęcie „pośrednika” nie zostało zdefiniowane, można przyjąć, że chodzi tu o podmiot prawa, który jest w sposób czynny zaangażowany w prowadzenie, świadczenie lub kontrolę usług związanych z kryptoaktywami – niezależnie od tego, czy działa w sposób bezpośredni, czy pośredni. 

W rezultacie, ocena „pełnej decentralizacji” może wymagać każdorazowo ustalenia, czy jakikolwiek podmiot wywiera wpływ na funkcjonowanie protokołu lub interfejsu. Niestety, ustawodawca unijny nie wskazał bardziej szczegółowych kryteriów ani nie zaproponował definicji, która ułatwiałaby organom nadzoru i uczestnikom rynku jednoznaczną kwalifikację, co z całą pewnością może spowodować komplikacje interpretacyjne w najbliższym czasie. 

W praktyce więc to krajowy organ nadzoru – w Polsce Komisja Nadzoru Finansowego – będzie podejmować decyzje, czy konkretny DeFi podlega pod MiCa oraz czy potrzebuje zezwolenia CASP. Na razie nie ma szczegółowych wytycznych przy pomocy których ma być podejmowana taka decyzja, niemniej jednak jest prawdopodobne, że organy unijne dostarczą wytyczne na temat tego jakie elementy warto brać pod uwagę celem dokonania oceny czy określone usługi są świadczone w sposób w pełni zdecentralizowany bez pośredników czy jednak nie. 

Częściowa decentralizacja nadal podlega MiCA 

“Komfortu” braku regulacji nie daje częściowa decentralizacja. Sam motyw 22 zastrzega, że jeżeli „część takiej działalności lub usług jest realizowana w sposób zdecentralizowany”, obowiązki MiCA pozostają w mocy. Taką współczesną hybrydą to może być DEX z kluczem aktualizacji (upgrade key), tj. smart-kontrakt który może być zmieniony lub zawieszony przez zarząd projektu. W praktyce taki protokół nie jest w pełni zdecentralizowany, ponieważ istnieje podmiot który zachowuje możliwość ingerencji w jego funkcjonowanie. 

W takich konfiguracjach identyfikacja podmiotu kontrolującego (choćby częściowo) może być możliwa, a zatem właściwy organ krajowy może uznać, że taki podmiot może funkcjonować tylko po uzyskaniu licencji CASP. 

Emisja kryptoaktywów „bez emitenta” 

Drugi wyjątek przewidziany w motywie 22 dotyczy nie usług, lecz emisji kryptoaktywów. Jeżeli dane kryptoaktywo „nie ma możliwego do zidentyfikowania emitenta”, przepisy tytułów II–IV MiCA (dotyczące m.in. dokumentu informacyjnego, obowiązków wobec posiadaczy tokenów, emisji, oferowania i dopuszczania do obrotu kryptoaktywów) nie mają zastosowania. 

Wyjątek ten może znaleźć zastosowanie w przypadku emisji dokonywanej bezpośrednio przez protokół on-chain, uruchomiony bez centralnego podmiotu – np. poprzez mechanizm fair launch lub automatycznego mintingu, bez udziału jakiejkolwiek osoby zarządzającej.  

Warto podkreślić, że MiCA nie precyzuje, jakie konkretne cechy powinny przesądzać o możliwości uznania konkretnego podmiotu za emitenta. Niemniej jednak, kluczowe znaczenie może mieć stopień kontroli nad procesem emisji oraz możliwość powiązania określonych osób lub struktur z zarządzaniem emisją bądź czerpaniem z niej korzyści ekonomicznych. 

Konsekwencje praktyczne dla rynku 

• Organ krajowy (w Polsce – KNF) będzie musiał przesądzać, czy w danym modelu projektu występuje „pośrednik”,  a także czy emitent jest możliwy do zidentyfikowania. Zgodnie z projektem polskiej ustawy o rynku kryptoaktywów (czerwiec 2025 r.) KNF zyska instrumenty pozwalające ograniczyć dostęp lub zablokować interfejs do takiej strony. 
• Przedsiębiorcy powinni już dziś ocenić poziom centralizacji swoich produktów. Projekty, które wykorzystują multisig do upgrade’u kontraktu, pobierają opłaty transakcyjne lub kontrolują przychody z emisji, ustalają zasady zarządzania usługą/tokenem mogą kwalifikować się jako podmioty CASP. 
• Inwestorzy powinni mieć świadomość, że brak emitenta lub CASP oznacza także brak europejskiej ochrony regulacyjnej która wynika z MiCA. 

Wnioski 

MiCA to dopiero pierwszy krok ku zharmonizowanemu rynkowi kryptoaktywów. Zakreślając granicę w motywie 22, prawodawca europejski uznał, że DeFi wymaga osobnego – być może zupełnie nowego – podejścia regulacyjnego. Do czasu opracowania takich ram: 

• pełna decentralizacja pozostaje jedyną drogą, by usługa wypadła całkowicie poza MiCA; 
• każdy element centralizacji może pociągać za sobą obowiązki licencyjne; 
• organ krajowy będzie musiał dokonywać oceny, czy ma do czynienia z DeFi czy nie. 

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA) to przełomowy akt prawny przyjęty przez Unię Europejską mający na celu ujednolicenie przepisów dotyczących kryptoaktywów na terenie całej wspólnoty. Wprowadzenie MiCA stanowi odpowiedź na rosnącą popularność aktywów cyfrowych. Implementacja nowych przepisów niesie za sobą istotne zmiany dla polskich firm oraz wszystkich uczestników rynku kryptowalut. W tym artykule kompleksowo wyjaśniamy najważniejsze zagadnienia dotyczące okresu przejściowego MiCA, a także szczegóły polskich rozwiązań legislacyjnych, które wpłyną na działalność dostawców usług w zakresie kryptoaktywów (Crypto-Asset Service Providers, CASP). 

Więcej o tym przeczytasz tutaj: https://lbplegal.com/rozpoczecie-stosowania-mica-co-oznacza-dla-rynku-krypto-w-polsce/

Okres przejściowy MiCA na poziomie UE – 18 miesięcy buforu bezpieczeństwa 

Podstawowym założeniem Rozporządzenia MiCA jest wprowadzenie pewnego „bufora czasowego”, podczas którego dotychczasowi dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów będą mogli działać na starych zasadach, określonych w przepisach krajowych. Zgodnie z art. 143 ust. 3 Rozporządzenia MiCA – okres ten wynosi 18 miesięcy licząc od momentu rozpoczęcia stosowania nowych przepisów, do 1 lipca 2026 r. 

W tym czasie firmy świadczące usługi związane z kryptoaktywami mogli kontynuować działalność zgodnie z dotychczasowymi, lokalnymi regulacjami, zanim uzyskają formalne zezwolenie wymagane przez MiCA zgodnie z art. 63 lub do momentu odmowy udzielenia im takiego zezwolenia, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej. To szczególnie istotny etap dla wszystkich podmiotów – zarówno tych już obecnych na rynku, jak i nowych graczy planujących wejście na rynek kryptowalut w Unii Europejskiej. 

Elastyczność w ustalaniu okresów przejściowych na poziomie krajowym 

MiCA przewiduje elastyczność dla państw członkowskich w ustalaniu długości okresu przejściowego. Motyw 114 Rozporządzenia podkreśla – jeżeli krajowe regulacje obowiązujące przed 30 grudnia 2024 r. były znacząco mniej surowe niż wymagania MiCA, państwa mogą zdecydować się na skrócenie lub nawet pominięcie okresu przejściowego. Dzięki temu mają one możliwość szybszego podniesienia standardów działalności podmiotów kryptoaktywów do poziomu ustalonego przez UE. 

Art. 143 ust. 3 MiCA – szczegółowe warunki korzystania z okresu przejściowego w UE 

Zgodnie z brzmieniem art. 143 ust. 3 Rozporządzenia MiCA dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów, którzy świadczyli swoje usługi zgodnie z obowiązującym krajowym prawem przed 30 grudnia 2024 r., mogą prowadzić działalność na dotychczasowych zasadach do 1 lipca 2026 r., do czasu uzyskania zezwolenia na mocy art. 63 MiCA lub do momentu odmowy udzielenia zezwoleń. Tylko te firmy będą uprawnione do korzystania z przejściowych ułatwień – firmy, które rozpoczną działalność po tej dacie, podlegają już pełnemu reżimowi MiCA od samego początku. 

Przepisy dotyczące podmiotów nieobjętych rejestrem działalności w zakresie walut wirtualnych w Polsce 

Polska uczestniczy w procesie wdrożenia Rozporządzenia MiCA i w czerwcu 2025 r. skierowała do sejmu projekt ustawy o rynku kryptoaktywów.   

Zgodnie z art. 162 projektu ustawy, podmiot, który w dniu 29 grudnia 2024 r. świadczył usługi w zakresie kryptoaktywów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 16 MiCA (więcej o zakresie usług przeczytasz tutaj: https://lbplegal.com/rozpoczecie-stosowania-mica-co-oznacza-dla-rynku-krypto-w-polsce/),, niebędące jednak działalnością gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:

a) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi, 

b) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi, 

c) pośrednictwa w wymianie, o której mowa w lit. a lub b, 

d) prowadzenia rachunków, o których mowa w  art. ust. 2 pkt 17 lit. E ustawy AML 

– może świadczyć te usługi w zakresie kryptoaktywów na dotychczasowych zasadach, nie dłużej jednak niż przez: 

• 4 miesiące od wejścia w życie projektowanej ustawy, 

• lub przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie  projektowanej ustawy, jeżeli przed upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy złoży kompletny wniosek o wydanie tego zezwolenia i otrzyma powiadomienie, o którym mowa w art. 63 ust. 4 rozporządzenia MiCA.  

Regulacje dla firm wpisanych do rejestru VASP (tj. rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych) w Polsce 

Dla firm które na dzień wejścia w życie projektowanej ustawy byli wpisani do krajowego rejestru VASP obowiązują zbliżone zasady – mogą one kontynuować działalność na dotychczasowych zasadach również przez 4 miesiące od wejścia w życie projektowanej ustawy, bądź przez 9 miesięcy od wejścia w życie projektowanej ustawy w przypadku złożenia kompletnego wniosku w przewidzianym terminie oraz uzyskania powiadomienia o przyjęciu wniosku.   

Wyjątkiem jest sytuacja, gdyby taki podmiot został wykreślony z rejestru przed upływem wskazanych terminów. 

Praktyczne konsekwencje dla rynku – co muszą zrobić firmy? 

Zmiany regulacyjne wynikające z MiCA oraz polskiej ustawy o rynku kryptoaktywów nakładają na firmy obowiązek ścisłego monitorowania aktualnego stanu prawnego oraz opracowania strategii wdrożeniowej. Kluczowe działania, które powinny podjąć firmy obecne na rynku to przede wszystkim: 

• weryfikacja obecnego statusu prawnego (czy firma jest zarejestrowana jako VASP, czy działała zgodnie z dotychczasowymi przepisami), 
• przygotowanie kompletu dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku o uzyskanie zezwolenia CASP, 
• monitorowanie terminów przejściowych i szybkie reagowanie na ewentualne zmiany w legislacji, 
• wdrożenie nowych procedur wewnętrznych zgodnie z MiCA,  i krajowymi wymaganiami oraz wytycznymi organów nadzorczych. 
• Niedochowanie terminów lub brak odpowiedniego przygotowania może skutkować utratą możliwości prowadzenia działalności na rynku kryptoaktywów w Polsce i całej UE. 

Dokumentacja i obowiązki formalne – wyzwania dla firm 

Przygotowanie się do pełnej implementacji MiCA będzie wymagać od firm przeprowadzenia dogłębnej analizy oraz realizacji licznych czynności formalnoprawnych. Proces rejestracji CASP jest wieloetapowy i obejmuje: 

• opracowanie polityk AML/KYC oraz środków przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, 
• przygotowanie dokumentacji dotyczącej compliance, czy zasad zarządzania ryzykiem, 
• wdrożenie rozbudowanych procedur bezpieczeństwa IT oraz ochrony danych osobowych, 
• szczegółowe opisy usług, produktów, architektury technologicznej oraz mechanizmów zabezpieczających środki klientów, 
• przedstawienie analizy ryzyka  oraz planów ciągłości działania. 
• Więcej o tym przeczytasz tutaj: https://lbplegal.com/uzyskanie-zezwolenia-casp-kluczowe-informacje-dla-firm-kryptowalutowych/

Dlaczego warto już teraz rozpocząć przygotowania do MiCA? 

Obecnie, pomimo tego, że ustawa wdrażająca MiCA w Polsce nie weszła jeszcze w życie, warto wcześniej rozpocząć przygotowanie dokumentacji oraz analizę własnej działalności pod kątem nowych przepisów. Firmy posiadające pełny komplet gotowych dokumentów szybciej będą mogły przejść przez proces rejestracji CASP i uzyskać wymagane zezwolenia. Pozwala to na płynne kontynuowanie działalności oraz zdobycie przewagi konkurencyjnej na rynku. 

Co istotne, bieżące analizy legislacyjne nie wskazują na ryzyko istotnych zmian w zakresie kluczowych rozwiązań projektu ustawy – dlatego działania przygotowawcze są już w tym momencie w pełni zasadne. 

Brak możliwości złożenia wniosku przed wejściem ustawy w życie 

Obecnie nie ma jeszcze możliwości złożenia wniosku o rejestrację CASP do odpowiedniego organu, ponieważ ustawa umożliwiająca taki proces nie weszła jeszcze w życie. Nasi klienci świadczą jednak usługi zgodnie z dotychczasowymi przepisami, jednocześnie przygotowując z nami dokumentację niezbędną do złożenia wniosku o licencję CASP. 

Dotychczasowe prace nad ustawą nie wskazują, by projekt miał ulec dużym zmianom. Zalecamy już teraz rozpocząć przygotowanie wszystkich wymaganych dokumentów. Ze względu na szeroki zakres wytycznych, jakie już stawiają organu unijne, skompletowanie całej dokumentacji oraz wprowadzenie potrzebnych procedur może być czasochłonne i wymaga starannego planowania. Rozpoczęcie tych przygotowań z wyprzedzeniem pozwoli sprawnie przejść przez proces rejestracji i dostosować działalność do nowych wymogów. 

Zyskaj przewagę z profesjonalnym wsparciem MiCA 

Implementacja Rozporządzenia MiCA i nowej ustawy o rynku kryptoaktywów w Polsce wymaga wieloetapowego, dobrze zaplanowanego procesu, obejmującego zarówno kwestie prawne, jak i techniczne oraz zarządcze. Odpowiednie przygotowanie i zrozumienie okresów przejściowych to klucz do bezproblemowego funkcjonowania na rynku usług kryptoaktywów, zarówno dla obecnych, jak i nowych podmiotów. 

Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie wdrożenia wymogów MiCA – zarówno w procesie kompletowania dokumentacji, szkoleniu personelu, jak i bieżącym wsparciu compliance oraz doradztwa prawnego. Zachęcamy do kontaktu firmy, które chcą sprawnie i skutecznie przeprowadzić proces dostosowania do nowych przepisów – od konsultacji, przez przygotowanie polityk i procedur, po finalizację procesu rejestracji CASP. 

Nie czekaj do ostatniej chwili – opóźniona reakcja na zmiany legislacyjne może oznaczać utratę konkurencyjnej pozycji i możliwości rozwoju. Skontaktuj się z nami!