Podczas jednego z ostatnich posiedzeń Sejmu, odbyło się trzecie już czytanie projektu zmian w Kodeksie postępowania cywilnego. Zmian jest sporo i są one istotne dla całokształtu procedury. Zmieni się (jeśli ustawa wejdzie w życie w obecnym kształcie) m.in. właściwość sądów okręgowych w sprawach o prawa majątkowe – progiem w miejsce kwoty 75 tys. zł ma być kwota 100 tys. zł.
Nowelizacja, zgodnie z treścią projektu ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Oczywiście, to od kiedy finalnie i w jakim kształcie ustawa będzie obowiązywać – pokaże czas.
Projektowane kluczowe zmiany w procedurze cywilnej:
- Jedną z kluczowych zmian, jakie mają nadejść wraz z nowelizacją jest zmiana właściwości sądów okręgowych. Do tej pory sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższała 75 tys. zł rozpoznawane były już właśnie przez sądy okręgowe. Po zmianie, próg ten ma zostać zwiększony do 100 tys. zł. Jako uzasadnienie tej zmiany wskazuje się przede wszystkim chęć odciążenia sądów okręgowych (w rezultacie zmiany ma trafiać do nich mniej spraw).
- Co również istotne z perspektywy procesowej – rozszerzony zostanie zakres pełnomocnictwa, jaki będzie ono miało z mocy samego prawa. Wraz z nowelizacją, zniknie obowiązek udzielenia pełnomocnikowi dodatkowego, nowego pełnomocnictwa w przypadku, gdy postępowanie trafi przed Sąd Najwyższy. Do tej pory w celu wniesienia skargi kasacyjnej (wszczynającej postępowanie przed SN, należało dodatkowo umocować do tego pełnomocnika, nawet jeśli wcześniej reprezentował stronę). W tym zakresie również i adwokat lub radca prawny z urzędu, będzie zobowiązany zastępować stronę również na etapie postępowania przed sądem II instancji oraz przy ewentualnej skardze kasacyjnej (do tej pory obowiązek ten sięgał „najdalej do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku I instancji”).
- W nowelizacji wskazano także, że o odsetkach ustawowych za opóźnienie przy kosztach procesu Sąd orzekać ma z urzędu (zmiana w art. 98 § 11 poprzez dodanie zdania trzeciego).
- W procedurze dodano również art. 1281, zgodnie z którym pismo wnoszone przez adwokata lub radcę prawnego powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Co istotne, jeśli pismo zawierać będzie uzasadnienie, wnioski dowodowe zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę. Z perspektywy procesowej wydaje się to zmianą znaczącą (pełnomocnicy często „rozrzucają” wnioski w całym pozwie).
- W projekcie nowelizacji przewidziano również odrębne postępowanie dla konsumentów. W dziale IIB, w którym uregulowane zostało postępowanie z udziałem konsumentów wskazano m.in., że: (i) konsument będzie mógł wytoczyć powództwo także według miejsca swojego zamieszkania, (ii) przedsiębiorca będący powodem jest obowiązany powołać wszystkie dowody i twierdzenia w pozwie lub w odpowiedzi na pozew, (iii) twierdzenia i dowody powołane przez przedsiębiorcę później podlegają pominięciu, chyba, że udowodni on, że ich powołanie nie było możliwe lub potrzeba powołania wynikła później, (iv) jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć tę stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie .
- Do art. 1050 k.p.c. dodano głośny ostatnio w mediach § 4 tego przepisu. Zgodnie z jego treścią, „jeżeli w sprawach o naruszenie dóbr osobistych dłużnik nie składa oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, pomimo wyznaczenia terminu do jego złożenia i zagrożenia mu grzywną, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę do piętnastu tysięcy złotych i nakaże zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika ogłoszenia odpowiadającego treści wymaganego oświadczenia i we właściwej dla niego formie”. Co także istotne, zamieszczenie w MSiG ww. oświadczenia spowoduje wygaśnięcie roszczenia.
Oczywiście finalny kształt ustawy może wyglądać inaczej, jednak mając na uwadze, że projekt jest już po trzecim czytaniu, a obecnie Sejm ma zdolność odrzucenia poprawek Senatu (jeśli takie się pojawią) – nie spodziewamy się wielu zmian.