Rada dyrektorów – rola, cechy, kompetencje organu

O prostej spółce akcyjnej (P.S.A.) pisaliśmy na blogu TUTAJ. W zależności od tego, jak ukształtujemy umowę P.S.A., wśród organów spółki mogą znaleźć się :

• walne zgromadzenie (akcjonariuszy) – zawsze;
• zarząd – alternatywnie do rady dyrektorów (jest rada dyrektorów, nie ma zarządu);
• rada dyrektorów – alternatywnie do zarządu (jest zarząd, nie ma rady dyrektorów);
• rada nadzorcza – opcjonalnie i tylko jeśli umowa spółki przewiduje zarząd (istnienie rady dyrektorów wyklucza możliwość istnienia rady nadzorczej).

Dzisiaj wyjaśniamy czym jest rada dyrektorów, czyli jedna z „nowinek”, jaka pojawia się w kontekście P.S.A.

Rada dyrektorów – nowy typ organu spółki

Walne zgromadzenie, zarząd i rada nadzorcza to organy nam znane. Rola rady dyrektorów wymaga jednak wyjaśnienia. W prostej spółce akcyjnej rada dyrektorów ma zarówno funkcje wykonawcze, jak i nadzorcze – jak czytamy w nowym art. 300⁷³§ 1 k.s.h. „rada dyrektorów prowadzi sprawy spółki, reprezentuje spółkę oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw spółki”. Można powiedzieć więc, że łączy funkcje zarządu i rady nadzorczej.

Rada dyrektorów może składać się z jednego albo większej liczby dyrektorów, których akcjonariusze domyślnie powołują, odwołują i zawieszają w czynnościach poprzez uchwałę.W umowie spółki możemy jednak przewidzieć inny tryb i sposób powoływania dyrektorów. Przykładowo, dyrektora będzie mógł powołać wskazany w umowie akcjonariusz.

Składanie oświadczeń

Jak wspomniano wyżej, rada dyrektorów reprezentuje P.S.A. W przypadku, kiedy rada dyrektorów składa się z jednego dyrektora, jest on uprawniony do samodzielnej reprezentacji spółki i składania w jej imieniu oświadczeń woli (w tym zawierania umów). Jeżeli jednak rada dyrektorów jest wieloosobowa, do składania oświadczeń w imieniu P.S.A. jest wymagane współdziałanie dwóch dyrektorów albo jednego dyrektora łącznie z prokurentem. Oczywiście i tę kwestię można inaczej uregulować w umowie spółki.

Skoro mowa o prokurencie – powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich dyrektorów, jednak jego odwołania może dokonać każdy z dyrektorów samodzielnie.

Uchwały rady dyrektorów

Rada dyrektorów, jako organ z założenia kolegialny, decyzje podejmuje uchwałą. Do podejmowania uchwał konieczne jest kworum połowy liczby ustanowionych dyrektorów. Zapadają one bezwzględną większością głosów. Zarówno kworum, jak i większość konieczna do podjęcia uchwały mogą być modyfikowane w umowie P.S.A.

Dyrektorzy wykonawczy i niewykonawczy

Jeśli rada dyrektorów składa się z więcej niż jednego dyrektora, wszystkie albo niektóre (oprócz wyraźnie wskazanych w przepisach) czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki mogą być delegowane na jednego lub niektórych dyrektorów. Delegacji tych czynności możemy dokonać w umowie spółki lub regulaminie rady dyrektorów. Podzielić kompetencje między swoich członków kodekmoże także rada dyrektorów uchwałą. Nowe przepisy wprowadzają w związku z tym kolejne dwa pojęcia:

• dyrektor wykonawczy;
• dyrektor niewykonawczy.

Dyrektorzy wykonawczy to dyrektorzy, na których delegowano (umową spółki, regulaminem rady dyrektorów albo uchwałą dyrektorów) niektóre albo wszystkie czynności prowadzenia przedsiębiorstwa. W celu wykonywania czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki może zostać powołany komitet wykonawczy, w którego skład wchodzą wyłącznie dyrektorzy wykonawczy.

Dyrektorzy niewykonawczy prowadzą  nadzór nad prowadzeniem spraw spółki. W celu sprawowania stałego nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki może zostać powołany komitet rady dyrektorów.  W którego skład wchodzą wyłącznie dyrektorzy niewykonawczy. Do szczególnych obowiązków dyrektorów niewykonawczych należy:

• ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań, o których mowa w art. 300⁸² 2 pkt 1 k.s.h., czyli sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego; a także
• składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

Relacje dyrektora i P.S.A.

Wśród najważniejszych zagadnień związanych z reprezentacją spółki powinna pojawić się jeszcze kwestia reprezentacji spółki w stosunkach z dyrektorem. Nowe przepisy oferują dwa rozwiązania – w umowie między spółką a dyrektorem i w sporze z nim, spółkę może reprezentować:

• pełnomocnik powołany uchwałą akcjonariuszy;

lub

• dyrektor niewykonawczy działający na podstawie uchwały rady dyrektorów podjętej wyłącznie przez dyrektorów niewykonawczych.

Nie stosuje się tych zasad w momencie gdy, dyrektor (ten, z którym ma być zawarta umowa lub z którym spółka jest w sporze) jest także jedynym akcjonariuszem spółki. Wtedy, zgodnie z treścią przepisu art. 300⁷⁹§ 4 zd. 2 i 3 k.s.h.: „Czynność prawna między tym akcjonariuszem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego”. Jest to rozwiązanie odpowiadające regulacji art. 379 § 2 k.s.h. dotyczącej sytuacji, w której członek zarządu jest jednocześnie jedynym akcjonariuszem spółki akcyjnej.

Od kiedy rada dyrektorów

Przepisy dotyczące rady dyrektorów wejdą w życie 1 marca 2020 r. Dopiero po tej dacie będziemy mieli okazję zaobserwować, jak nowy typ organu sprawdza się w praktyce i jak proste spółki akcyjne będą kreowały swoje organy i ich role.

Autor:

Adwokat Joanna Szumiło