SYSTEMY KLASYFIKACJI WIEKU W GRACH WIDEO

Game development związany jest nie tylko z kwestiami technicznymi czy szerzej rozumianym zakresem tworzenia gier wideo z perspektywy twórców czy producentów. Istotnym jest również odpowiednie określenie oraz dopasowanie treści wynikających z danej gry wideo do odpowiedniej kategorii wiekowej użytkowników końcowych, tj. graczy. Kupując grę wideo prawdopodobnie każdy z nas zwrócił uwagę na pojawiające się zazwyczaj na tylnej części okładki liczby – wskazują one właśnie na minimalny wiek gracza.

Systemy klasyfikacji wieku – wiążące regulacje w Polsce i na świecie

W pierwszej kolejności – brak jest jednolitych i kompleksowych systemów klasyfikacji wiekowej w grach wideo na poziomie krajowym czy unijnym. Jeśli już istnieją– nie mają one charakteru wiążącego, lecz informacyjny. Na podstawie klasyfikacji (oznaczenia) można stwierdzić, dla jakiej grupy wiekowej gra jest odpowiednia według oczywiście twórców tych właśnie systemów klasyfikacji.

Systemy klasyfikacji wieku odgrywają bardzo ważną rolę w ochronie dzieci i młodzieży przed nieodpowiednimi treściami w Internecie. Ich głównym celem jest zapewnienie zgodności z zasadami etycznymi oraz ochrona użytkowników przed treściami, które mogą być szkodliwe dla ich rozwoju. Ponadto, stosowanie systemów klasyfikacji wiekowej jest często wymagane przez przepisy prawne w różnych krajach, co oznacza, że producenci gier wideo oraz dostawcy treści internetowych muszą stosować ten mechanizm, aby spełnić wymogi prawne.

Systemy klasyfikacji wiekowej umożliwiają dostęp do treści tylko dla osób, które ukończyły określony wiek lub uzyskały potwierdzenie, że są pełnoletnie. Dzięki temu dzieci i młodzież są chronione przed treściami, które mogą być dla nich szkodliwe. Stosowanie systemów klasyfikacji wiekowej może pomóc w uniknięciu konsekwencji prawnych związanych z nieprzestrzeganiem przepisów dotyczących ochrony dzieci i młodzieży w Internecie. 

Podkreślenia wymaga przy tym, że w zależności od kraju, zastosowanie będą miały różne klasyfikacje wiekowe, różne systemy klasyfikacji. Najważniejszymi, które mają powszechne zastosowanie systemami klasyfikacji są: PEGI (Pan European Game Information), mający zastosowanie w 38 krajach Europy (nie we wszystkich państwach członkowskich UE – np. ograniczone zastosowanie w Niemczech) oraz ESRB (Entertainment Software Rating Board). Dodatkowo, należy wspomnieć o wykształconym w Niemczech systemie USK (Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle) oraz systemie klasyfikacji wiekowej obowiązującym w Wielkiej Brytanii, tj. BBFC (The British Board of Film Classification).

1. PEGI:

Jak wspomniano wyżej, jest to system obowiązujący w zdecydowanej większości krajów Europy. Jest to system najbardziej popularny. Co jednak ciekawe, obowiązuje on w krajach być może nieoczywistych, takich jak np. Kosowo, a np. w Niemczech, jest on stosowany w sposób ograniczony z uwagi na istnienie wewnętrznego systemu USK (o którym szerzej w dalszej części). Na marginesie warto wskazać, że w Finlandii oraz Portugalii istnieją nieznaczne różnice w kategoriach wiekowych w stosunku do reszty państw objętych systemem klasyfikacji wiekowej PEGI.

Jeśli chodzi o samą klasyfikację, PEGI działa na zasadzie ratingów wiekowych, które stanowią dla konsumentów, w tym w szczególności rodziców, wskazówki, które pomagają w dokonaniu wyboru podczas zakupu konkretnego produktu dla dziecka. PEGI ocenia gry pod kątem wieku, biorąc pod uwagę ich zawartość, taką jak przemoc, wulgaryzmy, seksualność, narkotyki, strach czy dyskryminacja. Każdy element jest oceniany indywidualnie, a następnie przypisywana jest ogólna kategoria wiekowa. Co przy tym istotne, ranking PEGI stanowi wyłącznie informację, czy dana gra video jest odpowiednia dla określonej grupy wiekowej – nie uwzględnia przy tym poziomu trudności.

PEGI jest dobrowolnym systemem, a nie ustawą, ale większość producentów gier stosuje go dobrowolnie i umieszcza na swoich produktach odpowiednie oznaczenia zgodne z systemem PEGI. Pomimo że PEGI nie jest prawnie wiążące, istnieją przepisy w niektórych krajach europejskich, które wymagają stosowania systemu PEGI na opakowaniach i w reklamach gier wideo, aby zapewnić ochronę dzieci i młodzieży przed nieodpowiednią zawartością. W Polsce PEGI jest stosowany jako standard oceny gier, ale nie ma on mocy prawnej.

1. ESRB:

ESRB (Entertainment Software Rating Board) to amerykański system ratingowy (klasyfikacji wiekowej) przeznaczony dla gier wideo i innych interaktywnych aplikacji multimedialnych. Został utworzony w 1994 roku przez Interactive Digital Software Association (obecnie Entertainment Software Association), w celu dostarczania rodzicom i opiekunom informacji na temat treści zawartych w grach wideo oraz ich odpowiedniego dopasowania do wieku odbiorców.

ESRB ocenia gry pod kątem ich zawartości i nadaje im odpowiednią kategorię wiekową, a także umieszcza na opakowaniach gier opisy treści, które mogą być dla niektórych graczy nieodpowiednie. System ten jest dobrowolny i jego wykorzystanie jest dobrowolne dla producentów i dystrybutorów gier wideo. ESRB jest jednym z najbardziej popularnych systemów ratingowych (klasyfikacji wiekowej) dla gier wideo na świecie, a jego oceny są szeroko akceptowane w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. ESRB jest też czasem wykorzystywany przez producentów gier wideo z innych krajów, którzy chcą sprzedawać swoje produkty na amerykańskim rynku.

ESRB (Entertainment Software Rating Board) jest systemem ratingowym (klasyfikacji wiekowej), który jest dobrowolny i nie ma mocy prawnej w większości krajów. Oznaczenia i oceny ESRB nie są wiążące w sensie prawnym i co do zasady nie są wymagane przez prawo. Jednakże, w niektórych stanach USA, takich jak Kalifornia, Illinois, Minnesota i Nowy Jork, istnieją ustawy, które nakładają wymagania na sprzedawców gier wideo, aby przestrzegali systemów ratingowych (klasyfikacji wiekowej), w tym ESRB. W tych stanach sprzedawcy muszą przestrzegać ocen i oznaczeń ESRB, aby sprzedać gry wideo. Naruszenie tych przepisów może prowadzić do kar finansowych i innych sankcji.

Ponadto, wielu sprzedawców i producentów gier wideo dobrowolnie przestrzega systemów ratingowych (klasyfikacji wiekowej), w tym ESRB, aby zapewnić, że ich produkty są odpowiednio dopasowane do wieku i dojrzałości odbiorców. Większość sklepów z grami wideo na terenie USA wymaga również, aby gry były oznakowane zgodnie z ESRB, aby móc je sprzedawać.

1. USK:

USK (Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle) to niemiecki system ratingowy (klasyfikacji wiekowej) dla gier wideo i innych mediów interaktywnych, stworzony w 1994 roku.

Oprócz kategorii wiekowych, USK ocenia także zawartość gier pod kątem przemocy, seksualności, narkotyków i innych kontrowersyjnych treści. Każda gra otrzymuje dodatkowo opis treści, który informuje o tym, co zawiera i jakie są potencjalne ryzyka. USK jest dobrowolny i nie ma mocy prawnej, ale większość sprzedawców gier wideo w Niemczech przestrzega ocen USK i oznacza swoje produkty zgodnie z tym systemem. Jest to wynikiem faktu, że wiele sklepów w Niemczech odmawia sprzedaży gier bez oznaczeń USK, a w niektórych landach Niemiec wymagane jest, aby gry były oznakowane zgodnie z USK. USK jest jednym z najbardziej uznanych systemów ratingowych dla gier wideo w Europie i jest powszechnie akceptowany przez dystrybutorów i producentów gier wideo w Niemczech.

Oznaczenia i oceny USK nie są wiążące w sensie prawnym, ale istnieją przepisy w niektórych landach Niemiec, które nakładają wymagania na sprzedawców gier wideo, aby przestrzegali systemu ratingowego USK. W landzie Badenia-Wirtembergia, na podstawie ustawy Jugendschutzgesetz, jest wymagane, aby gry wideo były oznakowane zgodnie z USK, a ich sprzedaż jest zabroniona osobom poniżej określonego wieku. W pozostałych landach Niemiec, przestrzeganie ocen USK jest zalecane, ale nie jest prawnie wymagane.

1. BBFC:

BBFC (British Board of Film Classification) to brytyjski system ratingowy (klasyfikacji wiekowej) dla filmów i gier wideo.

BBFC jest legalnie zobowiązany do klasyfikowania filmów w Wielkiej Brytanii, ale w przypadku gier wideo jego oceny nie są prawnie wiążące. Jednakże, większość sprzedawców gier wideo w Wielkiej Brytanii przestrzega ocen BBFC i oznacza swoje produkty zgodnie z tym systemem, ponieważ wielu detalistów nie sprzedaje gier bez oznaczeń BBFC. W dodatku, istnieją przepisy regulujące sprzedaż gier wideo w Wielkiej Brytanii, które nakazują sprzedawcom zapewnić, aby klienci mieli dostęp do informacji na temat wiekowych ratingów BBFC przed zakupem.

Niestety, niektórzy producenci gier mogą nie przestrzegać wymogów wiekowych i umieszczać treści przeznaczone dla dorosłych w grach, które są oznakowane jako przeznaczone dla młodszych graczy. Jednakże, większość producentów gier i dystrybutorów przestrzega ocen wiekowych i stosuje systemy klasyfikacji wiekowej, aby zapewnić, że ich gry są odpowiednio dopasowane do wieku i dojrzałości odbiorców.

PODSUMOWANIE:

Chociaż stosowanie systemów klasyfikacji wiekowej nie jest obowiązkowe, jest to stosunkowo proste i przystępne narzędzie, które pomoże wykazać, że twórca gry dołożył staranności, , aby osoby małoletnie nie miały dostępu do treści, które są dla nich nieodpowiednie. Wobec faktu, że nie ma prawnego obowiązku stosowania klasyfikacji wieku, to na rodzicach, a nie twórcach gier ciąży przede wszystkim odpowiedzialność zadbania o to, żeby ich dzieci nie miały dostępu do treści nieodpowiednich. Producenci powinni jednak dać rodzicom możliwość łatwej oceny w tym zakresie – m.in. poprzez umieszczanie stosownych oznaczeń na opakowaniach gier.

Stosowanie się do systemu weryfikacji wieku pokazuje też solidarność producenta ze środowiskiem w zakresie dbałości o ograniczenie dostępu do treści nieodpowiednich dla małoletnich, a także może mieć pozytywny wpływ na ocenę producenta jako podmiotu etycznego w swojej działalności.