Platforma STEP – nowa era dla AI w Unii Europejskiej

Unia Europejska podjęła ambitne kroki w kierunku wzmocnienia swojej pozycji w dziedzinie sztucznej inteligencji (AI) i innowacyjnych technologii. Kluczowym elementem tej strategii jest Platforma Strategicznych Technologii dla Europy (STEP) oraz inicjatywa InvestAI, które mają na celu zwiększenie inwestycji i stworzenie przyjaznego ekosystemu dla rozwoju AI.

Czym jest Platforma STEP?

Platforma Strategicznych Technologii dla Europy (ang. Strategic Technologies for Europe Platform, STEP) to inicjatywa UE wspierająca rozwój technologiczny i cyfrową transformację kontynentu. STEP koncentruje się na trzech kluczowych obszarach:

1. Technologie cyfrowe i deep-tech – innowacje w zakresie AI, przetwarzania danych i obliczeń kwantowych.
2. Czyste i zasobooszczędne technologie – rozwiązania związane z ekologiczną energią i zrównoważonym rozwojem.
3. Biotechnologie – rozwój farmacji, medycyny i inżynierii genetycznej.

Platforma STEP uruchomiona w 2024 roku koordynuje finansowanie z 11 istniejących programów unijnych, w tym Horyzont Europa, Cyfrowa Europa i Fundusz Innowacyjny.

InvestAI – 200 miliardów euro na rozwój AI

W ramach platformy STEP Komisja Europejska ogłosiła w lutym 2025 roku inicjatywę InvestAI, która ma na celu zmobilizowanie 200 miliardów euro na rozwój AI.

Kluczowe elementy InvestAI:

• 20 miliardów euro na gigafabryki AI – rozwój infrastruktury obliczeniowej do trenowania złożonych modeli AI.
• Sześć gigafabryk AI – planowane w UE ośrodki szkoleniowe dla najnowocześniejszych systemów AI.
• 100 000 układów AI nowej generacji – każda fabryka będzie wyposażona w zaawansowane układy AI, co zwiększy moc obliczeniową w Europie.

Cele InvestAI

Inicjatywa InvestAI ma na celu nie tylko zwiększenie konkurencyjności Europy w dziedzinie AI, ale także zapewnienie, że rozwój tej technologii będzie zgodny z europejskimi wartościami i standardami etycznymi. Jak stwierdził Ursula von der Leyen: “AI poprawi naszą opiekę zdrowotną, pobudzi nasze badania naukowe i innowacje oraz zwiększy naszą konkurencyjność. Chcemy, aby sztuczna inteligencja była siłą na rzecz dobra i wzrostu. Robimy to dzięki naszemu własnemu europejskiemu podejściu – opartemu na otwartości, współpracy i doskonałych talentach”.

Finansowanie i struktura InvestAI

InvestAI będzie obejmować wielowarstwowy fundusz z udziałami o różnych profilach ryzyka i zwrotu. Początkowe finansowanie będzie pochodzić z istniejących unijnych programów finansowania, które mają komponent cyfrowy, takich jak program “Cyfrowa Europa” i “Horyzont Europa” oraz InvestEU.

Państwa członkowskie UE będą mogły również wnieść swój wkład poprzez programowanie funduszy ze swoich pul środków finansowych przeznaczonych na politykę spójności.

AI Act – regulacje dla etycznej sztucznej inteligencji

Wspieranie AI idzie w parze z regulacjami. AI Act, którego pierwsze przepisy rozpoczęły stosowanie 2 lutego 2025 roku, wprowadza zasady dotyczące bezpiecznego i etycznego rozwoju AI.

Kluczowe założenia AI Act:

1. Kategoryzację ryzyka – AI Act definiuje cztery kategorie ryzyka dla systemów AI:

• Systemy AI niedopuszczalnego ryzyka
• Systemy AI wysokiego ryzyka
• Systemy AI ograniczonego ryzyka
• Systemy AI minimalnego ryzyka

2. Wykluczenie systemów AI niedopuszczalnego ryzyka – eliminacja technologii zagrażających prawom człowieka.
3. Surowe wymogi dla systemów wysokiego ryzyka – przejrzystość, nadzór ludzki i zarządzanie ryzykiem.
4. Wsparcie innowacji – AI Act nie tylko reguluje, ale i promuje rozwój AI w Europie.

Synergia między inwestycjami a regulacjami

Połączenie znaczących inwestycji w ramach InvestAI z kompleksowymi regulacjami AI Act tworzy unikalne środowisko dla rozwoju AI w Europie. Ta synergia ma na celu:

1. Zapewnienie konkurencyjności – inwestycje mają pomóc europejskim firmom w rozwoju zaawansowanych technologii AI, podczas gdy regulacje mają zapewnić zaufanie konsumentów i partnerów biznesowych.
2. Promowanie etycznego AI – europejskie podejście kładzie nacisk na rozwój AI zgodnej z wartościami UE, co może stać się globalnym standardem.
3. Stymulowanie innowacji – jasne ramy prawne w połączeniu z dostępem do finansowania mają zachęcać firmy do innowacji w obszarze AI.

Gigafabryki AI – nowa infrastruktura dla sztucznej inteligencji

Fabryki AI są kluczowym elementem europejskiej strategii AI. Komisja Europejska finansuje sześć takich fabryk, z czego jedna powstanie w Poznaniu.

Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS) otrzymało 200 mln zł dofinansowania z unijnego programu na rozwój infrastruktury Fabryki Sztucznej Inteligencji w Polsce. Decyzja Komisji Europejskiej to kluczowy krok w realizacji strategii sieciowej AI, której celem jest umocnienie Europy jako globalnego lidera w dziedzinie godnej zaufania sztucznej inteligencji.

Inicjatywa Fabryk AI zakłada utworzenie zaawansowanej sieci energetycznej wspierającej działalność badawczo-rozwojową, integrację superkomputerów EuroHPC, a także dostarczanie danych dla sektora naukowego i przemysłowego.

Projekt realizowany przez PCSS uzyskał 200 mln zł (50 mln euro) z Komisji Europejskiej, co zwiększa całkowitą pulę środków na rozwój Fabryk AI w Polsce do 340 mln zł.

Znaczenie fabryk AI:

• Nowoczesna infrastruktura – zapewnią niezbędną moc obliczeniową dla zaawansowanych modeli AI.
• Centra innowacji – ułatwią współpracę naukowców, startupów i przedsiębiorców.
• Demokratyzacja dostępu do AI – umożliwią dostęp do technologii AI nie tylko dla gigantów, ale także dla MŚP i uczelni.

Wyzwania i perspektywy dla Europy w AI

Jak przedsiębiorca może uzyskać udział w projekcie STEP i skorzystać z Funduszy Europejskich?

Aby zyskać możliwość udziału w projekcie STEP i skorzystać z dofinansowania w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, przedsiębiorcy muszą zacząć od złożenia formularza zgłoszeniowego na stronie www.step.gov.pl.

Proces oceny pomysłu trwa zaledwie 7 dni, a po pozytywnej weryfikacji pomysłu, przedsiębiorca otrzymuje wsparcie eksperta, który pomoże w analizie mocnych i słabych stron projektu. Ekspert wskaże również odpowiednie źródła finansowania, konkursy oraz instytucje do składania wniosków, a także udzieli cennych wskazówek, które zwiększą szanse na uzyskanie funduszy.

Jakie projekty finansowane są w ramach STEP?

1. Projekty B+R – czynności mające na celu osiągnięcie przełomów technologicznych, doskonalenie technologii pod kątem potrzeb rynku, w tym zwiększanie ich efektywności, niezawodności i opracowywanie norm
2. Projekty inwestycyjne – tworzenie linii produkcyjnych, zakładów pierwszych w swoim rodzaju, rozbudowa lub zmiana przeznaczenia istniejących zakładów, zwiększanie skali procesów w celu zaspokojenia popytu lub wdrażanie mechanizmów kontroli jakości, aby zapewnić wytwarzanie produktów o jednakowo wysokiej jakości.
3. Wytwarzanie technologii krytycznych lub
4. Ochrona wzmacniania łańcuchów wartości technologii i surowców krytycznych, tj. wytwarzania

• Produktów końcowych
• Konkretnych komponentów
• Konkretnych maszyn wykorzystywanych głównie do produkcji tych produktów końcowych
• Surowców krytycznych wymienionych w załączniku aktów w sprawie surowców krytycznych
• Powiązanych usług

Źródło: https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/platforma-technologii-strategicznych-dla-europy-step 

Podsumowanie

Platforma STEP i InvestAI to kluczowe inicjatywy, które mogą zmienić pozycję Europy na globalnym rynku AI. Gigantyczne inwestycje, w tym 20 miliardów euro na gigafabryki AI połączone z odpowiednimi regulacjami (AI Act) tworzą solidne fundamenty dla rozwoju etycznej sztucznej inteligencji.

Mimo globalnej konkurencji i wyzwań, Europa ma szansę stać się liderem w rozwoju etycznej AI. Dalsze inwestycje i strategiczne działania mogą przyczynić się do technologicznego przełomu oraz poprawy jakości życia obywateli UE.

Chcesz wiedzieć więcej? Przydatne linki:

https://www.poir.gov.pl/strony/o-programie/masz-pomysl-na-innowacyjny-projekt-skorzystaj-z-inicjatywy-step/