Jak sztuczna inteligencja usprawnia analizę danych finansowych WOŚP i zwiększa przejrzystość działań charytatywnych?

Sytuacja, w której znalazł się Jerzy Owsiak, omawiana i komentowana w ostatnich dniach w mediach, wywołuje liczne dyskusje i pytania dotyczące prawnych możliwości działania w takich przypadkach. Poniżej wskazujemy kluczowe przepisy prawa dotyczące groźby karalnej, publicznego nawoływania do nienawiści czy naruszenia dóbr osobistych które mogłyby mieć zastosowanie. Incydenty te przypominają jak ważna jest ochrona prawna w sytuacjach, gdy słowa i działania mogą eskalować tak dalece, że mogą przybrać postać czynów zabronionych.  

W drugiej części artykułu przedstawiamy również jak AI rewolucjonizuje analizę danych finansowych, zwiększając przejrzystość i efektywność działań charytatywnych.  

Ostania część artykułu opiera się na rzetelnej analizie raportów finansowych WOŚP, dostępnych na oficjalnej stronie organizacji, i demonstruje praktyczne zastosowanie technologii w sektorze non-profit. 

grafika: materiały Fundacji WOŚP

Groźby karalne i nawoływanie do nienawiści – aspekty prawne na przykładzie głośnej sprawy Jerzego Owsiaka 

Jerzy Owsiak, prezes Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy (WOŚP) w ubiegłym tygodniu zgłosił organom ścigania fakt wystąpienia gróźb karalnych oraz publicznego nawoływanie do nienawiści wobec niego i Fundacji. Groźby telefoniczne i mailowe, w tym wezwania do przemocy, wzbudziły u prezesa Fundacji WOŚP uzasadnioną obawę ich spełnienia. Owsiak wskazał również na działania medialne, które uznał za manipulacyjne i eskalujące negatywne emocje wobec niego i WOŚP. Fundacja w efekcie wprowadziła zakaz wstępu do siedziby fundacji dla określonych redakcji i telewizji.  

Materiały Fundacji WOŚP – fotograf Marcin Michon

Groźby karalne – kiedy mamy do czynienia z przestępstwem? 

Art.  190. KK [Groźba karalna] 

1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby dla niej najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w osobie, do której została skierowana lub której dotyczy, uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Zgodnie z art. 190 Kodeksu karnego groźba karalna polega na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeśli wzbudza w niej uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona. Kluczowe są tutaj: 

1. Obiektywne przesłanki – czy przeciętna osoba w podobnych okolicznościach uznałaby groźbę za realną. 
2. Subiektywne odczucia pokrzywdzonego – jak groźba wpływa na konkretną osobę. 

W przypadku Jerzego Owsiaka i pracowników WOŚP groźby były kierowane zarówno telefonicznie, jak i drogą mailową. Chociaż nagrania rozmów nie zachowały się, wiadomości e-mail stanowią istotny dowód w sprawie, który może zostać wykorzystany w postępowaniu. 

Nawoływanie do nienawiści – konsekwencje prawne 

Art.  255. KK [Publiczne nawoływanie do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego] 

1. Kto publicznie nawołuje do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
3. Kto publicznie pochwala popełnienie przestępstwa, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Działania polegające na publicznym nawoływaniu do nienawiści zgodnie z art. 255 Kodeksu karnego mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej. W przypadku WOŚP, prezes Fundacji wskazał na działania medialne prowadzone przez określone stacje telewizyjne i redakcje. Według niego mogą one nosić znamiona manipulacji i eskalowania negatywnych emocji wobec Fundacji i jej działalności, co w wyniku silnych emocji społecznych, które są dodatkowo eskalowane i podsycane, może skończyć się bardzo poważnie (wskazać tu należy w szczególności przypadek prezydenta Gdańska Pana Pawła Adamowicza). 

Materiały Fundacji WOŚP – fotograf Paweł Krup

Zniesławienie i zniewaga – ochrona wizerunku i godności 

Idąc dalej działania medialne, które naruszają wizerunek i dobre imię Fundacji mogą potencjalnie stanowić również formę zniesławienia (art. 212 KK) lub zniewagi (art. 216 KK). 

Zniesławienie dotyczy sytuacji, gdy osoba lub instytucja zostaje pomówiona o działania, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej. 

Art.  212.  KK [Zniesławienie] 

1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Zniewaga obejmuje wypowiedzi lub gesty godzące w godność osoby, również w obecności innych. 

Art.  216. KK  [Zniewaga]

1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 
2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 
3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Oba przestępstwa są ścigane z oskarżenia prywatnego, co oznacza konieczność wniesienia aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego. Pomoc adwokata, bądź radcy prawnego jest w takich sytuacjach nieoceniona. 

Naruszenie dóbr osobistych – działania cywilne 

W sytuacjach takich jak ta, pokrzywdzony może również skorzystać z ochrony cywilnoprawnej na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych. Obejmuje to możliwość żądania: 

• Zadośćuczynienia finansowego. 
• Publicznych przeprosin. 
• Zaprzestania działań naruszających dobra osobiste i usunięcia jego skutków. 

Jak działać w przypadku gróźb lub pomówień? 

1. Zgłoś podejrzenie popełnienia przestępstwa odpowiednim służbom – zawiadom policję lub prokuraturę o groźbach lub wypowiedziach mogących mieć charakter znieważający lub zniesławiający. W przypadku groźby karalnej należy również złożyć wniosek o ściganie. Wniosek można złożyć ustnie do protokołu, a także na piśmie. 
2. Zabezpiecz dowody – e-maile, nagrania rozmów, czy inne formy dokumentacji są kluczowe dla potwierdzenia zarzutów (w obawie przed usunięciem dowodów warto przygotować zrzuty ekranu lub zabezpieczyć dane na stronie internetowej lub w social mediach protokołem notarialnym). 
3. Korzystaj z pomocy prawnej – adwokat, bądź radca prawny pomoże w sporządzeniu zawiadomienia, a także wesprze w toku postępowania karnego lub cywilnego. Warto pamiętać, że zarówno adwokaci lub radcowie prawni świadczą, m.in. w tych przypadkach wsparcie również nieodpłatnie (z urzędu). 

Materiały Fundacji WOŚP – fotograf Łukasz Widziszowski

WOŚP – działalność społeczna w cieniu gróźb 

Fundacja WOŚP od 1993 roku wspiera polską służbę zdrowia, zbierając na jej cele dotychczas blisko 2,3 miliarda złotych. Pomimo nieocenionego wkładu w system opieki zdrowotnej, jej działalność bywa celem ataków, co pokazuje jak ważne są skuteczne mechanizmy ochrony prawnej, ale również – nakierowanie na rzetelną ocenę informacji. 

W związku z tym za każdym razem warto zwrócić szczególną uwagę na tzw. fake newsy pojawiające się mediach lub telewizji, które często już na pierwszy rzut oka odróżniają się od innych informacji (są agresywne, odwołują się do nieistniejących osób lub zdarzeń). Wśród fake newsów występuje wiele: krzykliwych nagłówków, tendencyjnych manipulacji pojawiających się w wypowiedziach różnych osób, czy zmanipulowanych obrazów lub video. W tym celu (w szczególności, jeżeli fake newsy dotyczą NGO / organizacji pozarządowych) warto skorzystać z serwisu Demagog.  

Stowarzyszenie Demagog to pierwsza polska organizacja factcheckingowa. Od 2014 roku weryfikuje wypowiedzi polityków, walczy z fake newsami i dezinformacją. Ponadto to również zespół analityków i edukatorów, dla których fakty mają znaczenie. Misją organizacji jest walka z fałszywymi informacjami i dezinformacją oraz dostarczanie obywatelom rzetelnych, bezstronnych i sprawdzonych informacji. 

Do analiz dotyczących fake newsów można skorzystać również ze sztucznej inteligencji.

Jak sztuczna inteligencja usprawnia analizę danych finansowych WOŚP i zwiększa przejrzystość działań charytatywnych 

1. Automatyzacja pozyskiwania danych: OCR jako kluczowe narzędzie w analizie raportów finansowych WOŚP

• Precyzyjne Pobieranie Danych ze Źródeł Oficjalnych: Pierwszym krokiem w procesie analizy jest pozyskanie danych. W przypadku WOŚP, głównym źródłem informacji są szczegółowe raporty finansowe, publikowane corocznie w formie obrazów na oficjalnej stronie internetowej fundacji. Moduły AI odpowiedzialne za pobieranie danych automatycznie pozyskują te obrazy, eliminując potrzebę ręcznego wprowadzania danych. Obrazy, zawierające rozliczenia, dostępne są tutaj: https://www.wosp.org.pl/fundacja/wazne/rozliczenia 
• Optyczne Rozpoznawanie Znaków (OCR) w Służbie Dobra: Technologia Optycznego Rozpoznawania Znaków (OCR) odgrywa kluczową rolę. Algorytmy OCR dokładnie analizują obrazy raportów, przekształcając zawarte w nich informacje tekstowe i liczbowe (daty, kwoty, opisy) na format cyfrowy, umożliwiający dalsze przetwarzanie i analizę. Jest to kluczowy element w automatyzacji analizy raportów finansowych. 
• Inteligentna Strukturyzacja Danych Finansowych: Pozyskane dane są następnie porządkowane i kategoryzowane. Algorytmy AI automatycznie klasyfikują informacje, rozdzielając je na czytelne sekcje, takie jak: wydatki na sprzęt medyczny, koszty realizacji programów medycznych, koszty administracyjne, darowizny rzeczowe i inne. Dzięki temu raporty finansowe WOŚP stają się bardziej czytelne i zrozumiałe, bez potrzeby dysponowania ekspercką wiedzą dla ich analizy. 

2. Obiektywna analiza danych finansowych WOŚP: wnioski wyciągnięte przez AI i ich znaczenie dla darczyńców 

• Wizualizacja Danych dla Lepszego Zrozumienia: Na podstawie przetworzonych danych, AI generuje przejrzyste wizualizacje, w tym wykresy i tabele. Ułatwiają one darczyńcom i wszystkim zainteresowanym szybki przegląd kluczowych informacji, trendów w finansach WOŚP oraz struktury wydatków. 
• Szczegółowa Analiza Struktury Wydatków: Dogłębna analiza danych, wsparta algorytmami AI, pozwala precyzyjnie określić, na jakie cele WOŚP przeznacza pozyskane środki. Dla przykładu, z analizy jasno wynika, że znacząca część budżetu jest konsekwentnie inwestowana w zakup specjalistycznego sprzętu medycznego dla szpitali w całej Polsce, co bezpośrednio przekłada się na poprawę jakości opieki zdrowotnej. 
• Identyfikacja Zmian i Trendów na Przestrzeni Lat: Algorytmy AI umożliwiają śledzenie zmian w strukturze wydatków WOŚP na przestrzeni kolejnych finałów. Przykładowo, analiza może wykazać wzrost wydatków w określonych obszarach, takich jak wsparcie dla konkretnych programów medycznych, lub elastyczne reagowanie na bieżące potrzeby, jak w przypadku zwiększenia wydatków na walkę z COVID-19 w 27. Finale. 
• Ocena Efektywności Kosztowej i Optymalizacja Działań: AI może również wspierać analizę kosztów administracyjnych i operacyjnych WOŚP, identyfikując potencjalne obszary do optymalizacji i zwiększenia efektywności wykorzystania każdej złotówki przekazanej przez darczyńców. 
• Historie Ukryte w Danych: Realny Wpływ na Życie Ludzi: Należy podkreślić, że za każdym wierszem tabeli i każdym słupkiem na wykresie kryją się realne historie ludzkie. Zakupiony przez WOŚP sprzęt medyczny ratuje życie i zdrowie pacjentów w całej Polsce, a wsparcie programów medycznych przekłada się na poprawę jakości życia wielu osób. Każda liczba w raporcie finansowym WOŚP to nie tylko suchy fakt, ale przede wszystkim świadectwo realnej pomocy i dobra niesionego potrzebującym. To setki tysięcy uratowanych istnień i uśmiechów na twarzach dzieci oraz ich rodziców. Dane zyskują prawdziwą wartość, gdy uświadomimy sobie, że są one odzwierciedleniem realnego wpływu na życie ludzi, którym WOŚP niesie pomoc. 

3. Dlaczego AI jest tak skutecznym narzędziem w analizie danych organizacji charytatywnych? Korzyści dla WOŚP i darczyńców 

• Efektywność i Automatyzacja: Automatyzacja procesu pozyskiwania i przetwarzania danych, dzięki AI i OCR, znacząco redukuje czas i nakład pracy potrzebny do przygotowania kompleksowych raportów finansowych. Pozwala to pracownikom i wolontariuszom WOŚP skupić się na realizacji celów statutowych. 
• Przejrzystość i Wiarygodność: Zastosowanie obiektywnych i precyzyjnych algorytmów AI do analizy danych WOŚP zwiększa transparentność i wiarygodność prezentowanych informacji. Darczyńcy mogą mieć pewność, że dane są analizowane w sposób rzetelny i bezstronny, co buduje zaufanie do organizacji. 
• Skalowalność: Systemy oparte na AI mogą przetwarzać ogromne ilości danych, niezależnie od skali organizacji i liczby raportów finansowych. To kluczowe dla dynamicznie rozwijających się organizacji, takich jak WOŚP. 
• Wykrywanie Trendów i Wzorców dla Lepszego Planowania: Zaawansowane algorytmy uczenia maszynowego potrafią identyfikować ukryte wzorce i trendy w danych finansowych WOŚP. Dostarczają one cennych informacji, które wspierają strategiczne planowanie i podejmowanie decyzji, pozwalając na jeszcze efektywniejsze niesienie pomocy. 

4. Perspektywy rozwoju i wnioski: WOŚP jako wzór do naśladowania

Wykorzystanie sztucznej inteligencji w analizie danych finansowych Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy stanowi doskonały przykład efektywnego zastosowania nowoczesnych technologii w sektorze charytatywnym. Automatyzacja, obiektywizm analizy i możliwość generowania szczegółowych raportów przyczyniają się do zwiększenia przejrzystości, efektywności i wiarygodności działania organizacji.  

Przykład WOŚP może stanowić inspirację dla innych podmiotów działających w obszarze dobroczynności, wskazując na korzyści płynące z adaptacji innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Dalszy rozwój i implementacja AI w tym sektorze mogą przynieść jeszcze większe usprawnienia w zarządzaniu finansami i realizacji celów statutowych organizacji charytatywnych. Warto jednak pamiętać, że technologia jest tylko narzędziem, a prawdziwa wartość płynie z ludzkiego serca i chęci niesienia pomocy. To właśnie empatia i zaangażowanie, połączone z mocą analityczną AI, tworzą siłę zdolną do realnej zmiany świata na lepsze. 

Źródła: 

• Dane i raporty finansowe WOŚP dostępne na oficjalnej stronie internetowej organizacji. 
• Informacje na temat technologii OCR i sztucznej inteligencji w analizie danych. 

Podsumowanie 

Ochrona przed groźbami, zniesławieniem i mową nienawiści wymaga świadomego korzystania z dostępnych narzędzi prawnych, ale i technologicznych. W przypadku incydentów takich jak te, zgłoszone przez Jerzego Owsiaka możliwe są zarówno działania karnoprawne, jak i ochrona dóbr osobistych na drodze cywilnej. Skuteczna reakcja pozwala nie tylko na obronę przed dalszymi atakami, ale także na budowanie świadomości społecznej na temat konsekwencji takich działań. 

Pamiętajmy – jeśli jakaś informacja budzi nasze wątpliwości warto ją sprawdzić i sięgnąć do źródła. Technologia, w zakresie wskazanym powyżej, może nam pomóc nie tylko zweryfikować prawidłowość danych czy informacji, ale również ich należytą interpretację.