AI Literacy i AI Act – jak firmy mogą dostosować się do nowych przepisów?

Wraz z wejściem w życie pierwszych przepisów AI Act temat AI literacy (czyli świadomości i umiejętności związanych ze sztuczną inteligencją) staje się kluczowy dla firm w Unii Europejskiej. Podczas webinaru „Third AI Pact webinar on AI literacy” zorganizowanego dn. 20.02.2025 r. przez European Artificial Intelligence Office eksperci i przedstawiciele różnych sektorów omówili aspekty prawne oraz praktyczne wdrażania AI literacy w firmach i organizacjach.  

Nowe regulacje nakładają obowiązek edukacji pracowników w zakresie korzystania z systemów AI oraz identyfikowania ich potencjalnych zagrożeń. 

W tym artykule wyjaśnimy czym jest AI literacy , jakie obowiązki nakłada Artykuł 4 AI Act oraz jak firmy mogą wdrażać skuteczne programy szkoleniowe w zgodzie z nowymi przepisami. 

Co to jest AI literacy? Definicja według AI Act 

Artykuł 3(56) AI Act – definicja AI literacy 

Zgodnie z zapisami Artykułu 3(56) AI Act, „kompetencje w zakresie AI” oznaczają umiejętności, wiedzę i zrozumienie, które umożliwiają dostawcom, wdrożeniowcom oraz osobom dotkniętym działaniem systemów AI świadome ich wdrażanie oraz użytkowanie. Istotne jest nie tylko poznanie potencjalnych korzyści, ale również zrozumienie ryzyk i możliwych szkód wynikających z zastosowania AI. 

Zobacz treść art. 3 AI Act tutaj. 

Artykuł 4 AI Act – obowiązki firm 

Z kolei Artykuł 4 nakłada obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu świadomości AI w organizacjach.  

Dostawcy i wdrożeniowcy systemów AI muszą podjąć działania w celu zapewnienia, w możliwie największym stopniu, odpowiedniego poziomu kompetencji w zakresie AI wśród swojego personelu i innych osób zajmujących się działaniem i wykorzystaniem systemów AI w ich imieniu, z uwzględnieniem ich wiedzy technicznej, doświadczenia, wykształcenia i wyszkolenia oraz kontekstu, w którym systemy AI mają być wykorzystywane, a także biorąc pod uwagę osoby lub grupy osób, wobec których systemy AI mają być wykorzystywane.

Wymóg ten potencjalnie obejmuje: 

• pracowników mających styczność z AI, 
• podwykonawców i klientów korzystających z systemów AI, 
• organizacje wykorzystujące zarówno ogólne AI (np. ChatGPT), jak i systemy wysokiego ryzyka. 

Dotyczy to zarówno systemów wysokiego ryzyka, jak i innych, a zakres działań powinien być dostosowany do: 

✅ Poziomu wiedzy pracowników – od podstawowych kursów po szkolenia dla ekspertów, 
✅ Konkretnych zastosowań AI 
✅ Dynamiki zmian technologicznych – AI rozwija się szybko, więc szkolenia muszą być aktualizowane.  

✅ Potencjalnych ryzyk związanych z jego użyciem 

Co więcej, AI literacy nie jest jednorazowym procesem – musi ewoluować wraz z postępem technologicznym i zmianami w środowisku prawnym.  

Więcej na temat art. 4 AI Act przeczytasz w naszym artykule: Od 2 lutego 2025 obowiązują artykuły 1-5 AI Act, brak ich stosowania może skutkować wysokimi karami

Jak wdrożyć AI literacy? Przykłady najlepszych praktyk 

Podczas przeprowadzonego dnia 20.02.2025 r. webinaru wskazywano przykłady podejść do AI literacy. 

Szkolenia 

Wprowadzenie systemu szkoleń na różnych poziomach zaawansowania: 

📌 Podstawowy poziom – kursy online dla wszystkich pracowników, dla początkujących, 
📌 Średniozaawansowany poziom – specjalistyczne szkolenia dla osób regularnie korzystających z AI, w tym dla menedżerów i specjalistów 
📌 Zaawansowany poziom – kursy dla ekspertów AI, w tym studium przypadków. 

Warto aby strategia edukacyjna była oparta o innowacyjne metody nauki – np. szkolenia oparte na symulacjach i grach. 

Strategia edukacyjna powinna być corocznie aktualizowana. 

AI literacy jako element zarządzania zmianą 

Podejście do AI literacy może stanowić element zarządzania zmianą. Przykładowo, AI literacy można wdrażać w kilku etapach.  

1️⃣ Świadomość i motywacja – edukacja pracowników o AI, 
2️⃣ Wiedza i umiejętności – szkolenia dostosowane do ról zawodowych, 
3️⃣ Wzmocnienie wiedzy – regularne szkolenia i system nagród, 
4️⃣ Integracja z celami organizacji, 
5️⃣ Zarządzanie oporem wobec zmian – eliminacja obaw związanych z AI. 

W tym kontekście warto pamiętać nie tylko o pracownikach, ale także klientach i podwykonawcach, co wymaga elastycznego podejścia. 

Aspekty prawne i przyszłość AI Literacy w UE 

Kiedy zacznie obowiązywać egzekwowanie przepisów? 

Podczas webinaru podkreślono, że nadzór nad przestrzeganiem przepisów AI Act rozpocznie się w sierpniu 2025 roku, kiedy państwa członkowskie wyznaczą organy odpowiedzialne za nadzór rynkowy. Do tego czasu przepisy mogą być egzekwowane w trybie prywatnym. 

Obowiązek dla firm spoza UE 

Artykuł 4 obejmuje również firmy spoza UE, np. jeśli świadczą usługi w Unii. Oznacza to, że dostawcy zagraniczni będą musieli zapewnić odpowiednie szkolenia dla swoich europejskich klientów i użytkowników. 

Czy każda firma korzystająca z AI musi spełniać wymagania AI Literacy? 

Tak. Nawet jeśli firma korzysta z ogólnodostępnych narzędzi AI (np. ChatGPT do generowania treści), powinna zapewnić pracownikom szkolenia dotyczące korzyści i zagrożeń związanych z AI. 

AI literacy – przyszłość edukacji o AI w UE 

Jakie kary grożą firmom za brak stosowania AI literacy?

Od sierpnia 2025 r. kraje UE będą egzekwować przepisy AI Act, a firmy mogą być narażone na:

⚠ Kary finansowe za brak szkoleń AI;
⚠ Ryzyko procesów sądowych;
⚠ Utratę zaufania – brak AI literacy może wpłynąć na wiarygodność firmy.

Jakie są kolejne kroki UE w zakresie AI literacy?

📌 Rozwój Europejskiego Repozytorium Praktyk AI Literacy,
📌 Wsparcie dla MŚP poprzez Europejskie Centra Innowacji Cyfrowej,
📌 Nowe wytyczne dla organizacji publicznych i prywatnych.

Wnioski i rekomendacje 

1. AI literacy to nie tylko obowiązek prawny, ale także element strategii biznesowej – firmy, które skutecznie wdrożą AI literacy, będą lepiej przygotowane do zarządzania ryzykiem i wykorzystania AI w sposób etyczny. 
2. Brak jednego uniwersalnego modelu wdrażania AI literacy – organizacje powinny dostosować szkolenia do swojej branży i poziomu zaawansowania technologicznego. 
3. Przepisy AI Act będą dynamicznie rozwijane – warto śledzić kolejne inicjatywy UE, które mogą wpłynąć na wymagania dotyczące AI literacy. 
4. Firmy powinny dokumentować procesy szkoleniowe – choć AI Act nie wymaga certyfikacji, prowadzenie ewidencji szkoleń może ułatwić ewentualne kontrole. 

Więcej informacji znajdziesz tutaj:  

• https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/events/third-ai-pact-webinar-ai-literacy
• https://www.youtube.com/live/Dyf4ZVts9HY
• https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/ai-office

Potrzebujesz wsparcia w AI? Skorzystaj z pomocy ekspertów! 

Sztuczna inteligencja otwiera ogromne możliwości dla firm, ale jednocześnie wiąże się z wieloma wyzwaniami, w tym prawnymi i biznesowymi.  

Jeśli: 

✅ Planujesz wdrożenie AI w swojej firmie, 
✅ Tworzysz produkt oparty na AI i chcesz wejść z nim na rynek, 
✅ Obawiasz się ryzyka prawnego związanego z AI i chcesz działać zgodnie z AI Act, 

nasza kancelaria zapewni Ci kompleksowe wsparcie 

Oferujemy: 
✔ Audyt prawny i zgodności z AI Act, 
✔ Wsparcie w ochronie własności intelektualnej oraz danych osobowych, 
✔ Doradztwo prawne w zakresie wdrażania AI, 

Skontaktuj się z nami już dziś i skorzystaj z profesjonalnej pomocy w zakresie AI!